Γιατί και με ποιο τρόπο η μέλισσα είναι τόσο σημαντική για την επιβίωση του είδους μας και γιατί πρέπει να μην επιτρέπονται αυξομειώσεις στον πληθυσμό της εξαιτίας ανθρώπινων παρεμβάσεων;
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Μέλισσας που φέτος εορτάστηκε διαδικτυακά στις 20 Μαΐου, ο καθηγητής Νίκος Κατσαρός, π. Πρόεδρος του ΕΦΕΤ και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Οργανωτικής Επιτροπής του Διαδικτυακού Εορτασμού για την Παγκόσμια Ημέρα της Μέλισσας, μοιράζεται μαζί μας σημαντικά στοιχεία για το πολύτιμο αυτό έντομο.
Η Ημέρα της Μέλισσας καθιερώθηκε από το 2017 από τον ΟΗΕ, αποδεχόμενη πρόταση της Ένωσης Σλοβενών Μελισσοκόμων με στόχο να υπενθυμίζει στην παγκόσμια κοινότητα τόσο τα οφέλη της μέλισσας και των προϊόντων της για τον άνθρωπο, όσο και για τον ανυπέρβλητο ρόλο της ως επικονιαστής της φύσης. Ενώ στόχος είναι η προώθηση δράσεων για την προστασίας της.
Προβληματίζει ότι οι επικονιαστές καταγράφουν μείωση κατά τα 3/4 στην Ευρώπη τα τελευταία 30 έτη, σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιστημονική Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Βιοποικιλότητα (IPBES).
Η ακριβής αιτία είναι ασαφής και οι επιστήμονες επισημαίνουν ως αυτουργό την αύξηση των νεοκοτινοειδών παρασιτοκτόνων.
Μιλώντας με δεδομένα
- Το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής τροφής εξαρτάται από τις μέλισσες
- Από τα 100 είδη καλλιεργειών, τα οποία παράγουν το 90% της παγκόσμιας τροφής, 71 επικονιάζονται από τις μέλισσες.
- Στην Ευρώπη μόνο, πάνω από 4.000 είδη λαχανικών μεγαλώνουν χάρη στην ακούραστη δουλειά των μελισσών
- Οι μέλισσες είναι σημαντικές για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας και της βιοποικιλότητας και βοηθούν στη μείωση της ρύπανσης.
- Αποτελούν προάγγελους επερχόμενων περιβαλλοντικών κινδύνων και είναι δείκτες για την υγεία ενός οικοσυστήματος.
Κίνδυνοι και απειλές
Όμως οι μέλισσες και οι λοιποί επικονιαστές, όπως οι πεταλούδες, οι νυχτερίδες και τα κολιμπρί, αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Τα φυτοφάρμακα –και κυρίως τα νεονικοτινοειδή- τα επεμβατικά είδη, η αλλαγή χρήσεων γης και οι όλο και περισσότερες μονοκαλλιέργειες αποτελούν μέγιστες απειλές για τις αποικίες των μελισσών.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science η τοξική επίδραση των φυτοφαρμάκων στις μέλισσες και τους άλλους επικονιαστές, διπλασιάστηκε σε μια δεκαετία παρά την πτώση της ποσότητας των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται.
Τα σύγχρονα φυτοφάρμακα έχουν πολύ χαμηλότερη τοξικότητα σε ανθρώπους, άγρια θηλαστικά και πουλιά, εφαρμόζονται σε χαμηλότερες ποσότητες, αλλά είναι ακόμη πιο τοξικά για τις μέλισσες και άλλους επικονιαστές.
20.000 ανθοφόρα φυτά προ εξαφάνισης
Παράλληλα η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) εκτιμά ότι θα εξαφανιστούν άλλα 20.000 ανθοφόρα φυτά τις επόμενες δεκαετίες, λόγω των μονοκαλλιεργειών. Όμως οι μέλισσες για να επιβιώσουν χρειάζονται ποικιλία ανθοφόρων φυτών.
Με αφορμή την ανάγκη να προστατευθούν και να συντηρηθεί ο πληθυσμός τους, η Πανελλήνια Επιτροπή Εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Της Μέλισσας, κάλεσε τις μελισσοκομικές ενώσεις, τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τις πολιτιστικές ενώσεις της χώρας, σε συνεργασία με τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, τα Ερευνητικά Κέντρα, τις Επιστημονικές Ενώσεις, Πολιτιστικές και Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, συνεταιριστικές Οργανώσεις Αγροτών, Ενώσεις Καταναλωτών κα, να οργανώσουν διαδικτυακά εκδηλώσεις σε όλη την επικράτεια, για την προσφορά της μέλισσας στον άνθρωπο και το περιβάλλον, αλλά και τις ανθρωπογενείς απειλές που δέχεται.
Οι Διαδικτυακές Εκδηλώσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν από 20 Μάϊου μέχρι 5 Ιουνίου και μπορούν να περιλαμβάνουν, ομιλίες, συμπόσια, συνεντεύξεις τύπου, δρώμενα, ημερίδες, ομιλίες σε σχολεία και κάθε άλλη πρωτοβουλία για έναν οργανισμό που προσφέρει ανιδιοτελώς, ενώ συγχρόνως απειλείται από αυτούς που ευεργετεί.
*Νίκος Κατσαρός
Π.Διευθυντής Ερευνών ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ,
π. Πρόεδρος ΕΦΕΤ,
Πανελλήνια Επιτροπή Εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Της Μέλισσας
με Αριθμό Μητρώου 12691
