Χαμένο γράμμα του Αϊνστάιν προβλέπει την ανακάλυψη υπερ-αισθήσεων των ζώων

Επιμέλεια: Μαίρη Αλιβιζάτου

Δεκαετίες πριν αντιληφθούμε ότι τα πουλιά μπορούσαν να «δουν» το μαγνητικό πεδίο της Γης, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν συζητούσε για την πιθανότητα μη ανακαλυφθέντων σούπερ αισθήσεων στην αλληλογραφία με τους θαυμαστές του.

Μια από καιρό χαμένη επιστολή του 1949, από τον διάσημο επιστήμονα σε έναν ερευνητή μηχανικό, αποδείχθηκε εξαιρετικά προφητική τόσο στον τομέα της βιολογίας όσο και της φυσικής.

Η αρχική έρευνα του μηχανικού Glyn Davys, η οποία ξεκίνησε την αλληλογραφία, έκτοτε έχει χαθεί, αλλά κρίνοντας από την απάντηση του Αϊνστάιν, η ερώτηση του Davys είχε σχέση με την αντίληψη των ζώων και τι μπορεί να μας πει για τον φυσικό κόσμο.

“Είναι πιθανό ότι η έρευνα της συμπεριφοράς των αποδημητικών πτηνών και των περιστεριών αλληλογραφίας μπορεί κάποια μέρα να οδηγήσει στην κατανόηση κάποιας φυσικής διαδικασίας που δεν είναι ακόμη γνωστή“, έγραψε ο Αϊνστάιν στην απάντησή του.

Η επιβεβαίωση

Πάνω από 70 χρόνια αργότερα, ξέρουμε τώρα ότι υποψία του Αϊνστάιν ήταν αληθινή.

Τα στοιχεία δείχνουν τώρα ότι τα πουλιά μπορούν να αισθανθούν το μαγνητικό πεδίο της Γης χρησιμοποιώντας ειδικούς φωτοϋποδοχείς στα μάτια τους που είναι ευαίσθητοι σε λεπτές μετατοπίσεις στο μαγνητικό πεδίο του πλανήτη. Αυτό τους επιτρέπει να μεταναστεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα χωρίς να χαθούν.

Άλλα ζώα, όπως θαλάσσιες χελώνες, σκύλοι και μέλισσες, εμφανίζουν επίσης μια παράξενη ικανότητα να αισθανθούν τα μαγνητικά πεδία του πλανήτη μας, αν και όχι απαραίτητα μέσα από τα μάτια.

«Είναι εκπληκτικό το ότι ο [Αϊνστάιν] συνέλαβε αυτήν τη ικανότητα, δεκαετίες πριν από τα εμπειρικά στοιχεία που αποκάλυψαν ότι αρκετά ζώα μπορούν πράγματι να αντιληφθούν μαγνητικά πεδία και να χρησιμοποιήσουν τέτοιες πληροφορίες για πλοήγηση», γράφουν ερευνητές στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, όπου η επιστολή δωρίστηκε πρόσφατα.

Ωστόσο, ο νικητής του βραβείου Νόμπελ είχε κάποιες ενδείξεις για να καθοδηγήσει τη σκέψη του.

Λίγο αργότερα ανακαλύφθηκε ο ηχοεντοπισμός

Τη στιγμή που γράφτηκε το γράμμα, η επιστήμη της Βιολογίας και η φυσική επιστήμη άρχισαν να συγχωνεύονται όπως ποτέ πριν. O ηχοεντοπισμός νυχτερίδων ανακαλύφθηκε πρόσφατα και η τεχνολογία ραντάρ άρχισε να αναπτύσσεται.

Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο Ντέιβις ήταν ερευνητής σε αυτόν τον τομέα, και γι’ αυτό ίσως ενδιαφερόταν για άλλες παράξενες αισθήσεις ζώων, όπως αυτές που φαίνεται να διαθέτουν οι μέλισσες.

Στον Αϊνστάιν, βρήκε έναν ομοϊδεάτη. Φαίνεται ότι ο διάσημος φυσικός γοητεύτηκε επίσης από τη επιστήμη της Βιολογίας ως παράθυρο για την ανακάλυψη αόρατων μέχρι τότε φυσικών δυνάμεων.

Η επιστολή της απάντησής του, η οποία δεν ανακαλύφθηκε μέχρι το θάνατο του Ντέιβις το 2011, είναι σύντομη, αλλά επιβεβαιώνει ότι ο Αϊνστάιν ενθουσιάστηκε σε αντίστοιχο βαθμό με τη συμπεριφορά των μελισσών.

Στη χειρόγραφη σημείωση, ο Αϊνστάιν παραδέχεται ότι είναι καλά εξοικειωμένος με τον Karl von Frisch, ο οποίος πρόσφατα είχε καταλάβει ότι οι μέλισσες πλοηγούνται χρησιμοποιώντας τα μοτίβα πόλωσης του φωτός.

Ο Αϊνστάιν είναι γνωστό ότι παρακολούθησε μια από τις διαλέξεις του von Frisch στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον έξι μήνες πριν από την αποστολή της επιστολής. Είχε ακόμη μια προσωπική συνάντηση με τον ερευνητή, και αυτές οι αλληλεπιδράσεις του έκαναν ξεκάθαρα εντύπωση.

Ενώ ο Davys φαίνεται να ενδιαφέρεται περισσότερο για το πώς αυτή η νέα βιολογική γνώση μπορεί να αναβαθμίσει τη μελλοντική τεχνολογία, ο Αϊνστάιν υποστηρίζει ότι χρειαζόμαστε περισσότερη βιολογική έρευνα.

“Δεν βλέπω τη δυνατότητα να μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτά τα πορίσματα στην έρευνα σχετικά με τη βάση της φυσικής”, απάντησε στον Davys.

«Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο εάν ένα νέο είδος αισθητηριακής αντίληψης, σε σχέση με τα ερεθίσματά τους, θα αποκαλυφθεί μέσω της συμπεριφοράς των μελισσών».

Αυτή η γνώση σήμερα εφαρμόζεται στις κάμερες των κινητών

Από τότε που στάλθηκε η επιστολή, μάθαμε πολλά για τη συμπεριφορά των μελισσών και πώς αυτά τα περίεργα έντομα αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Όπως πρόβλεψε ο Αϊνστάιν, αυτή η γνώση ήδη μας βοηθά να βελτιώσουμε την τεχνολογία, όπως οι κάμερες στα iPhone μας.

Παρά τις δεκαετίες έρευνας, ωστόσο, απομένουν πολλά μυστήρια. Οι ακριβείς μηχανισμοί με τους οποίους τα ζώα αντιλαμβάνονται το φως ή αισθάνονται το μαγνητικό πεδίο της Γης εξακολουθούν να διερευνώνται και μπορεί να μην είναι οι ίδιοι για κάθε είδος.

Οι μέλισσες, για παράδειγμα, φαίνεται να αισθάνονται το μαγνητικό πεδίο στην κοιλιά τους, ενώ τα πουλιά και τα σκυλιά φαίνεται να το κάνουν κυρίως μέσω ειδικών φωτοϋποδοχέων στα μάτια τους που ονομάζονται κρυπτοχρώματα.

Ακόμα και τα ανθρώπινα κύτταρα εμφανίζουν ανταπόκριση σε αλλαγές

Ακόμη και τα ανθρώπινα κύτταρα δημιουργούν κρυπτοχρώματα και πρόσφατη έρευνα αποκαλύπτει ότι αυτά τα κύτταρα αποκρίνονται δυναμικά σε αλλαγές στο μαγνητικό πεδίο.

Αυτό είναι αρκετά ειρωνικό, γιατί είναι αυτό που θα περίμενε κανείς από κάποιο είδος κβαντικής αντίδρασης.

Προκειμένου ένας φωτοϋποδοχέας να αντιληφθεί ένα μαγνητικό πεδίο, θα απαιτούσε να εμπλακούν τα ηλεκτρόνια μέσα στο κύτταρο, και ο Αϊνστάιν εκείνη τη χρονική στιγμή είχε απορρίψει αυτήν την ιδέα, αποκαλώντας την “τρομακτική δράση σε απόσταση”.

Είναι σαφές ότι ο Αϊνστάιν δεν ήταν πάντα σωστός, αλλά ακόμη και όταν αφορούσε επιστημονικά πεδία εκτός της εμπειρίας του, ο λαμπρός επιστήμονας έδινε πάντα μια ευκαιρία για ανάλυση.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο Journal of Comparative Physiology A.

Με πληροφορίες από το sciencealert.com