Αυξημένα τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας

Σύνταξη: ecozen.gr

Ο χώρος εργασίας θα έπρεπε να είναι για όλους ένα περιβάλλον ευχάριστο. Ένα περιβάλλον που επιτρέπει να εκφράσεις την δημιουργικότητά σου και να αναδείξεις τις δυνατότητες σου. Ωστόσο, για κάποιους ανθρώπους είναι ένας χώρος σκοτεινός, καθώς καλούνται να έρθουν αντιμέτωποι με την σεξουαλική παρενόχληση.

Δυστυχώς, αυτή την άποψη έρχεται να επιβεβαιώσει μία έρευνα, της οποίας τα αποτελέσματα ήταν άκρως απογοητευτικά.

Περισσότεροι από τους μισούς εργαζομένους που συμμετείχαν, παραδέχθηκαν ότι έχουν δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας. Από αυτούς μάλιστα, 4 στους 10 δε γνωρίζουν τις διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθήσουν για να προστατέψουν τον εαυτό τους την στιγμή που έρχονται αντιμέτωποι με την μεγαλύτερη παραβίαση του είναι τους.

Η συγκεκριμένη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το  Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας (ΚΜΟΠ) την περίοδο Ιουνίου – Σεπτεμβρίου 2020, έχει στόχο να παρουσιάσει μία όσο το δυνατόν περισσότερο ολοκληρωμένη εικόνα γύρω από το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας.

Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου TEAMWORK (combaT sExuAl harassment in the WORKplace) και έχει ως στόχο να συμβάλει στην καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Ισπανία και την Ιταλία.

Το δείγμα της έρευνας

Στην έρευνα συμμετείχαν 126 εργαζόμενοι, 27 εργοδότες και επτά εκπρόσωποι φορέων.

Διευκρινίζεται ότι το συγκεκριμένο δείγμα δίνει συνδυαστικά μία εικόνα του τι συμβαίνει στην ελληνική πραγματικότητα, όπως αναφέρει η υπεύθυνη της έρευνας από την πλευρά του ΚΜΟΠ, Νατάσα Αλεξοπούλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα:

• το 84,13% των εργαζόμενων ήταν γυναίκες
• το 68% δουλεύει στον ιδιωτικό τομέα
• το 75% διαμένει στην Αθήνα.

Από την πλευρά των εργοδοτών συμμετείχαν ανώτερα διευθυντικά στελέχη και υπεύθυνοι ανθρώπινου δυναμικού, από τους οποίους:

• το 70,37% ήταν γυναίκες
• το 81,48% εργάζεται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις

Οι απαντήσεις των εργαζομένων

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας που προέκυψαν βάση των απαντήσεων των εργαζομένων:

• το 70,63% των εργαζομένων δήλωσαν ότι η σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας τους αφορά σεξουαλικές προτάσεις ή αστεία που τους κάνουν να αισθάνονται προσβεβλημένοι
• το 65,08% ανέφεραν ότι σεξουαλική παρενόχληση αφορά ανεπιθύμητα σεξουαλικά υπονοούμενα
• το 59,52% δήλωσε ότι έχουν ακούσει συζητήσεις σχετικά με τη σεξουαλική ζωή ενός συναδέλφου
• το 59,52% δήλωσε ότι η σεξουαλική παρενόχληση αφορά σεξουαλικά σχόλια για την εμφάνιση ενός ατόμου
• το 2,38% ανέφερε ότι ο εξαναγκασμός στην πορνεία ή τη σεξουαλική εκμετάλλευση είναι διαδεδομένα φαινόμενα
• το 1,59% παραδέχθηκε ότι εκδηλώνονται συχνά στο χώρο εργασίας τους σεξουαλικές επιθέσεις (βιασμοί)
• σχεδόν οι μισοί από τους εργαζόμενους που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο ανέφεραν ότι συχνά ή σε καθημερινή βάση εκδηλώνεται ψυχολογική βία στο χώρο όπου εργάζονται
• το 52,38% παραδέχθηκαν ότι έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής
• το 42,86% των ερωτηθέντων εργαζόμενων δήλωσε ότι έχει υπάρξει μάρτυρας κάποιας μορφής σεξουαλικής παρενόχλησης κατά συναδέλφων στο χώρο εργασίας
• το 91,27% διαπίστωσε ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στη σεξουαλική παρενόχληση
• το 39,68% του συνολικού δείγματος των εργαζόμενων ανέφερε ότι δεν γνωρίζει τις διαδικασίες στις οποίες πρέπει να προβεί ένα θύμα για να αναζητήσει προστασία στην εταιρεία που εργάζεται
• το 42,06% υπογράμμισε ότι η εταιρεία όπου εργάζεται δεν διαθέτει κανένα έγγραφο που να περιλαμβάνει ρήτρες που απαγορεύουν τη σεξουαλική παρενόχληση
• για το 73,02% των οργανισμών, σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, οι ανώνυμες καταγγελίες δεν αποτελούν ενεργό πρακτική

Οι απαντήσεις των εργοδοτών

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας που προέκυψαν βάση των απαντήσεων των εργοδοτών:

• το 77,78% αναγνωρίζουν ότι ότι το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι πολύ σοβαρό
• το 33,33% δηλώνει ότι δεν έχουν εκδηλωθεί ποτέ περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στην εταιρεία τους
• το 29,83% αναφέρει ότι δεν παρατηρούνται συχνά τέτοια περιστατικά
• το 44,44% των εργοδοτών δήλωσαν ότι σε περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης ειδοποιείται ο προϊστάμενος
• το 29,63% ανέφερε ότι υποβάλλονται οι καταγγελίες στο τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού
• το 22,22% διευκρίνισε ότι ακολουθείται η γενική διαδικασία για την καταγγελία παραβιάσεων των εσωτερικών εργασιακών δικαιωμάτων και πειθαρχίας
• το 11,11% ανέφερε ότι ακολουθείται ένα ανώνυμο σύστημα καταγγελίας
• το 11,11% δήλωσε ότι ορισμένες εταιρείες διαθέτουν ειδικό πρωτόκολλο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης
• το 29,63% των εργοδοτών ανέφερε ότι δεν υπάρχουν ειδικές διαδικασίες υποβολής καταγγελιών στην εταιρεία τους, ενώ το 11,11% δεν γνώριζε αν υπάρχουν
• το 55,56% ανέφεραν ότι δεν υπάρχει ειδικό σύστημα για την παρακολούθηση υποθέσεων σεξουαλικής παρενόχλησης
• το 48,15% σημείωσαν ότι δεν υπάρχουν μέτρα πρόληψης σε ισχύ στην εταιρεία που εργάζονται

Ένα φαινόμενο που δεν καταγγέλλεται

Το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας είναι πολύ συχνό, ωστόσο τα καταγεγραμμένα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης είναι λιγότερα από τον πραγματικό αριθμό, όπως διαπιστώνεται στην έρευνα του ΚΜΟΠ.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι ενώ η ανεξάρτητη αρχή δέχεται περίπου 2.000 καταγγελίες κάθε χρόνο για διακρίσεις λόγω φύλου, μόνο το 1-2% των υποθέσεων αφορούν στη σεξουαλική παρενόχληση, όπως ανέφερε  εκπρόσωπος του Συνηγόρου του Πολίτη σε συνέντευξη κατά τη διάρκεια της έρευνας.

Δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι φαινόμενα σεξουαλικής βίας εκδηλώνονται πολύ συχνά στον εργασιακό χώρο, τα περισσότερα από τα θύματα αποφεύγουν να καταγγείλουν το περιστατικό. Αυτό συμβαίνει επειδή φοβούνται το κοινωνικό στίγμα, την απώλεια της θέσης εργασίας τους ή πιθανές πράξεις αντεκδίκησης από τον δράστη.

Δημόσιος και ιδιωτικός τομέας

Στη συνέχεια, η ίδια εκπρόσωπος εκτίμησε ότι το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης δεν διαλέγει μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, αλλά είναι εξίσου διαδεδομένο και στους δύο τομείς.

Ωστόσο, η οικονομική εξάρτηση στον ιδιωτικό τομέα θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσθετο εμπόδιο στην καταγγελία ενός τέτοιου περιστατικού.

Εκπρόσωπος της Γ.Σ.Ε.Ε. συμφώνησε ότι στον ιδιωτικό τομέα υπάρχει μεγαλύτερη απροθυμία από το θύμα να καταγγείλει το περιστατικό φοβούμενο μήπως χάσει τη δουλειά του.

Επιπλέον, δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι καλύτερα οργανωμένος όσον αφορά τη διεκπεραίωση υποθέσεων σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ αντιθέτως στο δημόσιο τομέα, οι σχετικοί μηχανισμοί είναι λιγότερο ευέλικτοι και αποτελεσματικοί.

Παράλληλα, σχετικά με τους κλάδους που είναι πιθανότερο να εκδηλωθούν φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης, η εκπρόσωπος του Συνηγόρου διευκρίνισε ότι δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία. Παρόλα ταύτα, έχει παρατηρηθεί ότι μεγάλος αριθμός περιστατικών σημειώνεται κυρίως σε επιχειρήσεις εστίασης και ψυχαγωγίας.

Εκπρόσωπος του ΠΑΜΕ σημείωσε ότι στον ιδιωτικό τομέα τα φαινόμενα αυτά εκδηλώνονται σε μεγαλύτερη συχνότητα στον τομέα του εφοδιασμού τροφίμων, π.χ. σούπερ μάρκετ.

Η νομοθεσία για τα φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης

Τα φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης είναι συχνά, το ποσοστό που τα καταγγέλλει ωστόσο είναι μικρό.

Τι συμβαίνει όμως με την νομοθεσία που αφορά την εκδήλωση τέτοιων φαινομένων; Είναι ικανή να προστατέψει τα θύματα; Μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη;

Η νομοθεσία μπορεί να θεωρείται από τους φορείς σε γενικές γραμμές επαρκής, ωστόσο, στην πράξη, ο νόμος δεν εφαρμόζεται κατά τρόπο που να βοηθά ουσιαστικά το θύμα.

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν το νόμιμο δικαίωμα να εκπροσωπήσουν νομικά τα μέλη τους ενώπιον των αρχών και του δικαστηρίου.

Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε στις συνεντεύξεις, τα θύματα διστάζουν να ακολουθήσουν τις διαδικασίες λόγω:

• του κόστους της διαδικασίας
• του μεγάλου χρόνου που απαιτείται
• της ανεπαρκούς αποζημίωσης που μπορεί να λάβουν
• του φόβου για αντίποινα από τον δράστη

Έτσι λοιπόν, οι εκπρόσωποι των φορέων υπογράμμισαν ότι υπάρχει ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση του ζητήματος της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας εκ μέρους του κράτους, των συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών και των ΜΚΟ.

Τέλος, σημειώνεται ότι στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου για την καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας θα δημιουργηθούν τόσο εγχειρίδια για εργοδότες όσο και εκπαιδευτικά προγράμματα κατάρτισης εργαζόμενων.