Ανακαλύπτοντας τη Λουβουδιά, ένα ωφέλιμο αγριόχορτο

20 Δεκεμβρίου 2020 - 18:41

Διαφήμιση

H Λουβουδιά, γνωστή και ως Χηνοπόδιο ή Λεμποτιά, είναι ένα ωφέλιμο αγριόχορτο. Ανήκει στο βασίλειο Plantae και στην οικογένεια Chenopodiaceae. Αυτό το γκριζοπράσινο αγριόχορτο ανθίζει από τις αρχές του καλοκαιριού. Μάλιστα, είναι ένα αγριόχορτο με πολλές φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες.

Το αγριόχορτο Λουβουδιά, θα το συναντήσουμε σχεδόν παντού στη Γη, σε πλούσια με άζωτο εδάφη, σε αμμώδη ή αργιλώδη, καθώς και σε εδάφη πλούσια σε οργανική ύλη. Επίσης, θα το δούμε συχνά σε σκουπιδότοπους. Δεν του αρέσει η σκιά και προτιμά υγρό χώμα και ποικίλο ph. Είναι ετήσιο, σπόρο-αναπαραγόμενο με πολύ βαθιά ρίζα αγριόχορτο. Φυτρώνει την Άνοιξη και μπορεί να ξεπεράσει σε ύψος ακόμη και το 1,5 μέτρο.

Τα φύλλα που είναι κοντά στη βάση του φυτού, είναι οδοντωτά και σε σχήμα οβάλ, ενώ μπορεί να φτάσουν μέχρι και 7 εκατοστά σε μήκος. Τα φύλλα στο επάνω μέρος του ανθοφόρου βλαστού είναι μικρότερα (μέχρι 2 εκ) και λογχοειδή-ρομβοειδή. Το χρώμα τους είναι ανοικτό γκριζοπράσινο. Έχει ένα κεντρικό όρθιο βλαστό που διακλαδίζεται καθώς μεγαλώνει (και λεπταίνει στις άκρες του). Τα άνθη της είναι μικρά, πρασινωπά, σε πυκνές μασχαλιαίες και συμμετρικές βοτρυοειδείς ταξιανθίες. Είναι ερμαφρόδιτα (έχει τόσο αρσενικά όσο και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τον άνεμο. Ανθίζει από αρχές καλοκαιριού και οι σπόροι της μπορεί να φτάσουν και τις 20000 ανά μεγάλο φυτό. Οι σπόροι πέφτουν σε λήθαργο και διατηρούν τη βλαστικότητα τους για δεκαετίες.

Σύσταση

Η Λουβουδιά περιέχει ένα πλήθος από θρεπτικά και ωφέλιμα για τον άνθρωπο (και όχι μόνο) στοιχεία.

Η σύσταση του βρώσιμου μέρους του φυτού (αξία ανά 100 g), από την επίσημη βάση δεδομένων USDA, είναι η εξής:

Ενέργεια 43 kcal
Πρωτεΐνη 4.5 γρ
λίπος 0.80 γρ
Υδατάνθρακες 7.30 γρ
Τέφρα 3.40 γρ.
Ορυκτά (σε mg): Ασβέστιο 309, Σίδηρος 1.20, Μαγνήσιο 34, Φώσφορος 72, Κάλιο 452, Νάτριο 43.
Βιταμίνες (σε mg): A 21583, C 80, B1 0.6, B2 0.44, B6 0.274, Β3(Νιασίνη) 1.5, Β9(Φυλλικό οξύ) 0.03 κλπ.

Ο σπόρος περιέχει περίπου:

49% υδατάνθρακες
16% πρωτεΐνη
7% τέφρα κλπ.

Επίσης περιέχουν τις επικίνδυνες ουσίες σαπωνίνη (κυρίως οι σπόροι, τα γέρικα φύλλα και πιο πολύ οι ρίζες) και οξαλικό οξύ, σε μικρές όμως ποσότητες και τις δύο. Οι ουσίες αυτές σχεδόν εξαφανίζονται με το βράσιμο και το μαγείρεμα.

Εδωδιμότητα

Η γιαγιά μου έφτιαχνε μια σαλάτα με τα μικρά φύλλα από νεαρές λεμποτιές. Η Λεμποτιά είναι λαχανευόμενο αγριόχορτο και τρώγεται από αρχαιοτάτων χρόνων και σε όλους τους πολιτισμούς. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C (περισσότερο και από το σπανάκι), πολύ πλούσιο σε βιταμίνη Α και πολύ καλή πηγή ασβεστίου, φωσφόρου και καλίου.

Μαγειρεύεται όπως το σπανάκι. Τα νεαρά φύλλα και οι νεαροί βλαστοί βράζονται για λίγο και τρώγονται σε σαλάτα (όπως το σπαράγγι). Τα ωμά φύλλα είναι γενικά πολύ θρεπτικά, αλλά πολύ μεγάλες ποσότητες πρέπει να αποφεύγονται.

Σε ανάλυση απανθρακωμένων φυτικών θκαταλοίπων που βρέθηκαν σε λάκκους αποθήκευσης και φούρνους της Εποχής του Σιδήρου και της Ρωμαϊκής εποχής στην Ευρώπη, έχουν βρεθεί σπόροι Λουβαδιάς ανάμεσα σε συμβατικούς σπόρους. Έχουν βρεθεί ακόμη και μέσα στα στομάχια ανθρώπων που είχαν μουμιοποιηθεί πριν 9.000 χρόνια από σήμερα.

Στην Ινδία τα φύλλα και τα νεαρά βλαστάρια του φυτού αυτού χρησιμοποιούνται σε πιάτα όπως σούπες, κάρυ και γεμιστά ψωμιά. Ξακουστό Ινδικό φαγητό: Λουβουδιά, ρύζι, κάρυ, κρεμμύδι και πατάτα.

Οι σπόροι της τρώγονται σαν πληγούρι και επιπλέον μπαίνουν σε ήπια αλκοολούχα ποτά που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως SooRa και ghanti. Οι σπόροι της τρώγονται (απαραίτητο το μούλιασμα για ένα βράδυ) και επίσης φτιάχνεται ένα πολύ ωφέλιμο αλεύρι. Η Λουβουδιά τρώγεται από τα ζώα, κυρίως γουρούνια, κουνέλια και κότες. Φτιάχνονται επίσης και ζωοτροφές από τα φύλλα της και τους σπόρους της.

Η Quinoa (Κυνόα) είναι ένα συγγενικό είδος της Λουβουδιάς που καλλιεργείται ειδικά για τους σπόρους της (θα έλεγα πρώτο ξαδελφάκι!). Τελευταία διάβαζα μια μελέτη για την καλλιέργεια της Κυνόα στην Ελλάδα και το πόσο αποδοτική μπορεί να είναι. Αποφασίσαμε να την δοκιμάσουμε στα χώματά μας και τον προηγούμενο μήνα κάναμε την πρώτη δοκιμαστική σπορά σε λίγα μέτρα. Ο φίλος που μας προμήθευσε τους σπόρους την έσπειρε σε μεγάλη έκταση και σε διαφορετικής σύστασης έδαφος. Αναμένουμε αποτελέσματα!

Καλλιέργεια – Φυτοπροστασία

Η Λουβουδιά καλλιεργείται στην Ασία, την Λατινική Αμερική και την Αφρική. Στην Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική αντιμετωπίζεται ως ζιζάνιο.

Εκτός από τις ωφέλιμες χρήσεις για τον άνθρωπο και τα ζώα, έχει πολλές χρήσεις και για τις καλλιέργειες και την φυτοπροστασία. Ως βαθύριζο φυτό που είναι φέρνει στην επιφάνεια θρεπτικά στοιχεία από τα βαθύτερα στρώματα μέσω των βλαστών και των φύλλων. Με αυτόν τον τρόπο εμπλουτίζεται το έδαφος με θρεπτικά στοιχεία οπότε δεν εξαντλείται από τη συνεχή καλλιέργεια και από τις απώλειες λόγω έκπλυσης τους.

Επειδή έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, ιχνοστοιχεία και αποθηκεύει υψηλής ποιότητας φώσφορο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ενίσχυση του κομπόστ και για ενσίρωση. Χωράφι που έχει ενσιρωθεί με φυτεία λουβουδιάς δεν χρειάζεται κανένα χημικό λίπασμα. Είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή η συγκαλλιέργειά του με πατάτα, καλαμπόκι, αγγούρι, καρπόυζι, κολοκύθι. Αποτελεί πολύ καλό θρεπτικό υπόστρωμα για αρκετά έντομα, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν φυτο-παγίδα.

Στη φυτοπροστασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως Μυκοστατικό, Απωθητικό, Αντιορεκτικό και Αντιβιοτικό. Σε μελέτη για την βιολογική γεωργία της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του Τ.Ε.Ι. Κρήτης βρήκα ότι αντιμετωπίζει τους παρακάτω οργανισμούς: Alternaria solani, Athalia rosae Colletotrichum lindemuthianum, Leptinotarsa decemlineata, Monilinia fructicola, Phyllobius oblongus, Phytodecta fornicata, Pieris brassicae, Ιός πατάτας X, Ιός του μωσαικού του καπνού, νεκρωτικός ιός του καπνού.

Φαρμακευτικές – Θεραπευτικές Ιδιότητες

Ερευνώντας την διεθνή βιβλιογραφία συγκέντρωσα τις ευεργετικές ιδιότητες της Λουβουδιάς:

Το έγχυμα των φύλλων (εκχύλιση ως 70 o C) είναι πολύ καλή πηγή βιταμίνης C, αλλά και ασβεστίου.
Τα φύλλα είναι ανθελμινθικά (κατά των εντερικών σκουλικιών), αντιφλεγμονώδη, αντιρευματικά, ήπια καθαρτικά, οδοντοαναλγητικά.
Το έγχυμα του φυτού λαμβάνεται για την θεραπεία των ρευματισμών.
Τα φύλλα εφαρμόζονται ως κατάπλασμα πλύσης ή σε τσιμπήματα, στην ηλίαση, τις ρευματικές αρθρώσεις και τα πρησμένα πόδια
Ένα αφέψημα χρησιμοποιείται για τα σάπια δόντια.
Οι σπόροι όταν μασηθούν συντελούν στη θεραπεία των προβλημάτων του ουροποιητικού και της ακράτειας.
Έχει ελαφρά υποτασική δράση.
Ο χυμός των στελεχών εφαρμόζεται στις φακίδες και τα ηλιακά εγκαύματα.
Ο χυμός της ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία της αιματηρής δυσεντερίας.
Οι θρυμματισμένες φρέσκες ρίζες είναι ένα ήπιο υποκατάστατο σαπουνιού.
Το αιθέριο έλαιο (0,43% w / w) που απομονώνεται από εναέρια τμήματα του Chenopodium ΒΟΤΡΥΣ παρουσιάζει σημαντική βακτηριοκτόνο και μυκητοκτόνο δράση, έναντι επιλεγμένων στελεχών μικροοργανισμών, όπως: Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Aspergillus niger, Candida albicans.
Επίσης αναφέρεται ως αντισυλληπτικό και κατασταλτικό του κύκλου του οίστρου.

Κίνδυνοι – Προφυλάξεις

Αν και συνήθως σε ποσότητες πολύ μικρές για να κάνουν οποιαδήποτε ζημιά ορισμένα μέρη του φυτού (ώριμα φύλλα, σπόροι, ρίζες) περιέχουν σαπωνίνες που είναι τοξικές σε μεγάλες δόσεις. Οι σαπωνίνες μειώνονται αισθητά με βρασμό ή με ημερήσιο μούλιασμα, έτσι ώστε να μην είναι απορροφήσιμες από το ανθρώπινο σώμα.

Το Χηνοπόδιο περιέχει επίσης οξαλικό οξύ που έχει μια επικινδυνότητα. Το μαγείρεμα θα μειώσει το περιεχόμενο του οξαλικού οξέος και έτσι θα καταστεί ακίνδυνο. Έκθεση σε πολύ μεγάλες ποσότητες από τα φύλλα έχουν προκαλέσει φωτοευαισθησία σε μερικούς ανθρώπους.

Πρέπει να αποφεύγεται η συλλογή από εδάφη που είναι πλούσια σε νιτρικά άλατα, αφού έχει αποδειχθεί ότι τα νιτρικά άλατα μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα υγείας. Τέλος αναφέρεται ότι η γύρη της μπορεί να συμβάλει στην αλλεργική ρινίτιδα.