Χατζηδάκης: Η “υπαρξιακή πρόκληση” της κλιματικής αλλαγής

“Η κλιματική αλλαγή, εκτός από υπαρξιακή απειλή για την ανθρωπότητα, αποτελεί μια υπαρξιακή πρόκληση για τη δημοκρατία μας”. Έτσι ξεκίνησε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης την παρέμβασή του στην ημερίδα με θέμα «Κλιματική αλλαγή: Επείγουσα παράμετρος του νέου μοντέλου ανάπτυξης» που διοργάνωσαν ο Κύκλος Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση και το Konrad Adenauer Stiftung. 

Προσαρμογή στις νέες συνθήκες

“Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί θαρραλέες πολιτικές αποφάσεις. Από τη μία, αντιπροσωπεύει την απόλυτη τραγωδία των κοινών, μιας και αφορά τον φυσικό πόρο που μοιραζόμαστε όλοι: Τον πλανήτη μας.

Από την άλλη, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής έρχεται σε αντίθεση με τη μυωπική προσέγγιση που συναντά κανείς, δυστυχώς, συχνά στην πολιτική. Πολιτικοί καλούνται, δηλαδή, να πάρουν δύσκολες αποφάσεις στοχεύοντας σε ένα θετικό αποτέλεσμα που θα έρθει σε βάθος χρόνου και όχι κατά τη διάρκεια μιας κυβερνητικής θητείας.

Και τρίτον, φυσικά, απαιτείται να βάλουμε στην άκρη ιδεοληψίες του χθες που μας κρατάνε πίσω. Να τολμήσουμε να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά. Να δείξουμε ευφυΐα η οποία, όπως έλεγε ο μεγάλος επιστήμονας Στίβεν Χόκινγκ, είναι η ικανότητα να προσαρμόζεσαι στην αλλαγή“.

Πώς θα αντιμετωπίσουμε την κρίση

Στο ίδιο πλαίσιο, ο κ. Χατζηδάκης αναφέρθηκε διεξοδικά στους τρόπους αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης:

Με τη συνεργασία σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα μηνύματα διεθνώς, είναι  ανάμεικτα, επισήμανε:

• Η Συμφωνία των Παρισίων (παρά τα όποια προβλήματα και ελλείψεις) αποτελεί μια ιστορική στιγμή διεθνούς σύμπλευσης απέναντι σε μια κοινή απειλή.
• Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, βλέπουμε ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας, όπως κατέστη σαφές από το European Green Deal που σκοπό έχει να κινητοποιήσει βιώσιμες επενδύσεις ύψους 1 τρισεκατομμυρίου.
• Το όραμα για μια Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050, εκτός από καταλύτης ανάπτυξης, μπορεί να δώσει περαιτέρω ώθηση στο πρότζεκτ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτό απαιτεί, όμως, να δείξουν όλα τα κράτη-μέλη αντίστοιχη θέληση να υιοθετήσουν τους κοινούς στόχους. Αλλά, φυσικά, προϋποθέτει και να υπάρχει δίκαιη κατανομή των ανταμοιβών για τις θυσίες που γίνονται ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί.
• Από την άλλη, παρά την  πρόοδο αυτή, υπάρχουν μηνύματα ανησυχίας σε διεθνές επίπεδο. Το βλέπουμε το τελευταίο διάστημα στις ΗΠΑ οι οποίες σκοπεύουν να αποχωρήσουν από τη Συμφωνία των Παρισίων, ενώ μεγάλες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, παρά την πρόοδό τους στην υιοθέτηση ΑΠΕ, συνεχίζουν να εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου με υψηλούς ρυθμούς.
• Παράλληλα οι απανταχού λαϊκιστές ξεκινούν από την αμφισβήτηση της βαρύτητας του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής και φτάνουν μέχρι την ολοκληρωτική άρνηση ύπαρξης του προβλήματος.

Για την ελληνική πράσινη ατζέντα

Στην Ελλάδα, υπάρχει μια φιλόδοξη πράσινη ατζέντα, συνέχισε ο υπουργός. “Η Κλιματική Αλλαγή είναι στο επίκεντρο της πολιτικής μας με μία σειρά σχεδίων που έχουμε ήδη παρουσιάσει”, είπε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι ένα τόσο σύνθετο επιστημονικό ζήτημα δεν μπορεί να γίνει έρμαιο του λαϊκισμού αλλά απαιτεί τη συμβολή της επιστήμης για να επιλυθεί. Υπό αυτό το πρίσμα σχηματίστηκε η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, με εκπρόσωπος τον ακαδημαϊκό Χρήστο Ζερεφό, και επικεφαλής τον επίσης ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Συνολάκη.

Για το νέο ΕΣΕΚ

Μία άλλη βασική προϋπόθεση, πέρα από την αξιοποίηση της επιστήμης, είναι ο συνδυασμός των τεχνολογικών εξελίξεων με την αναγκαία οικονομική στήριξη των νέων επενδυτικών και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών. Η πράσινη οικονομία προϋποθέτει πράσινη τεχνολογία αλλά και πράσινα επενδυτικά εργαλεία.

• Με βάση αυτή τη λογική διαμορφώθηκε το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), με το οποίο θα κινητοποιηθούν  βιώσιμες επενδύσεις ύψους 43,8 δισ. Ευρώ. Μια πράσινη επενδυτική έκρηξη δηλαδή, η οποία θα αξιοποιήσει τη στροφή του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος προς το green finance. Με εργαλεία όπως τα πράσινα ομόλογα (green bonds) και τα πράσινα δάνεια (green loans) τα οποία πρόκειται να αυξηθούν κατακόρυφα, με ώθηση από το νέο EU Taxonomy που δημιουργεί ουσιαστικά μια κοινή «γλώσσα» σχετικά με το τι θεωρείται βιώσιμη επένδυση.
• Στο ΕΣΕΚ οι στόχοι για τη στροφή σε ένα πράσινο μοντέλο ξεπερνούν σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και τους ευρωπαϊκούς. “Και αυτό γιατί θέλουμε να αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο που καταναλώνουμε και παράγουμε ενέργεια, βασισμένοι στις πιο σύγχρονες τεχνολογίες”.
• Για παράδειγμα στόχος είναι το μερίδιο των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας να ανέλθει στο 35% μέχρι το 2030.
• Παράλληλα, στόχος είναι το 2030, 1 στα 3 νέα αυτοκίνητα να είναι ηλεκτροκίνητα, τη στιγμή που σήμερα έχουμε λιγότερα από 1.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα σε όλη τη χώρα.
• Προωθούνται επίσης τομείς όπως η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, με στόχο να έχουν συνδεθεί σχεδόν όλα στο σύστημα μέχρι το 2030 και να μπει τέλος, στην “εικόνα-ντροπής με τα ρυπογόνα εργοστάσια μαζούτ στα νησιά μας”.
• Στο ίδιο διάστημα στόχος είναι να έχουν αναβαθμιστεί ενεργειακά 600.000 κτήρια. Η ενεργειακή εξοικονόμηση αποτελεί βασική κατεύθυνση των Βρυξελλών και γίνεται, σταδιακά, μέρος της κουλτούρας μας στην Ελλάδα. Αποτελεί το κατεξοχήν παράδειγμα του πώς μπορούμε να συνδυάσουμε την προστασία του περιβάλλοντος με την στήριξη της οικονομίας και των νοικοκυριών, υποστήριξε ο κ. Χατζηδάκης.
• Το ΥΠΕΝ βρίσκεται ήδη σε συνεννόηση με το Υπουργείο Οικονομικών παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην Ευρώπη, όχι μόνο ως αναφορά στην υιοθέτηση των αναγκαίων πολιτικών αλλά και όσον αφορά την χρηματοδότηση των αναγκαίων επενδύσεων.

Για την απολιγνιτοποίηση

Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί θαρραλέες πολιτικές αποφάσεις. “Τέτοια ήταν η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε πλήρη απολιγνιτοποίηση μέχρι το 2028, με όλες τις μονάδες πλην της Πτολεμαΐδας να έχουν κλείσει μέχρι το 2023″. Πρόκειται για μια ιστορική απόφαση που φέρνει τη χώρα μας στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής, σημείωσε ο υπουργός.

• Η ενεργειακή μετάβαση, όμως, εκτός από πολύ μεγάλα οφέλη, έχει και δυσκολίες. Στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη υπάρχουν τοπικές κοινωνίες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον λιγνίτη. Για αυτές τις περιοχές επιδίωξη είναι η μετάβαση να είναι μια Δίκαιη, οικονομικά και κοινωνικά.
• Για το ζήτημα αυτό έχει συσταθεί ήδη διυπουργική επιτροπή, στην πρώτη συνεδρίασή της οποίας συμμετείχε η Ευρωπαία Επίτροπος αρμόδια για την περιφερειακή πολιτική κ. Περέιρα. Τις επόμενες μέρες θα ανακοινωθεί ο Ειδικός Συντονιστής που θα έχει την συνολική εποπτεία του σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών. Το ΥΠΕΝ στοχεύει να αξιοποιήσει σημαντικούς πόρους από διαφορετικές πηγές, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες. “Χρειάζεται να υπάρξει ουσιαστικός διάλογος. Σε αυτό το πλαίσιο ανεβαίνω κι εγώ ο ίδιος στη Δυτική Μακεδονία την Παρασκευή” τόνισε ο κ. Χατζηδάκης.
• Προτεραιότητα δεν είναι να αντικαταστήσουν απλώς οι ΑΠΕ τον λιγνίτη, διότι οι ΑΠΕ δεν αρκούν να καλύψουν το έλλειμμα των θέσεων εργασίας. “Σκοπός μας είναι να   βοηθήσουμε αυτές τις κοινωνίες να μεταβούν σε ένα νέο μοντέλο ζωής. Με σχεδιασμό και ειδικά φορολογικά κίνητρα για να στηρίξουμε οικονομικές δραστηριότητες όπως η βιολογική γεωργία, ο αγροτουρισμός και  φυσικά η Βιομηχανία. Με νέες θέσεις εργασίας, με επενδύσεις, με προοπτική για το μέλλον”.

Για τα έξυπνα δίκτυα

“Είμαστε πλέον στην εποχή που οι καταναλωτές ενέργειας μέσω έξυπνων δικτύων θα μπορούν να υιοθετήσουν το μοντέλο prosumer” συνέχισε ο υπουργός. “Δηλαδή ο καθένας θα μπορεί, στο σπίτι του, να παράγει και να πουλάει τη δική του ενέργεια, σαν να χει τη δική του προσωπική ΔΕΗ. Υπάρχουν μάλιστα εφαρμογές που αξιοποιούν τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης και blockchain για να προβαίνουν σε αυτοματοποιημένες συναλλαγές ενέργειας, ώστε να μεγιστοποιούν το όφελος για τον κάθε ιδιοκτήτη και ποιος ξέρει σε μερικά χρόνια μπορεί ο καθένας μας να είναι παραγωγός ενέργειας και οι εταιρείες να έχουν πάρει μία άλλη μορφή”.