Ο γρίφος του άστρου των Χριστουγέννων II

Για να ανακαλύψουμε τι ήταν το περίφημο άστρο των Χριστουγέννων θα πρέπει να αναλογιστούμε για το ποιες ήταν οι ιδέες που είχαν οι αρχαίοι για τα ουράνια σώματα και φαινόμενα. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι όταν απευθύνονταν στους διάφορους θεούς τους ύψωναν τα μάτια, τα χέρια και τις σκέψεις τους στον ουρανό. Όλοι τους δηλαδή θεωρούσαν ότι πλησίαζαν κάπως τους θεούς τους με το να αναρριχώνται στα κτίσματά τους και να υψώνουν τα πρόσωπά τους στον ουρανό.

Οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι από την κορυφή των πυραμιδικών τους Ζιγκουράτ. Οι Μάγια και οι Αζτέκοι ιερείς του Νέου Κόσμου με τις θυσίες τους στους βωμούς των παράξενων πυραμίδων τους. Οι νομάδες στη μέση της ερήμου. Όλοι τους όμως θεωρούσαν ότι πλησίαζαν κάπως τους θεούς τους με το να το αναρριχώνται στα κτίσματά τους και να υψώνουν τα πρόσωπά τους στον ουρανό. Και μην ξεχνάμε ότι και οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων ζούσαν στην κορυφή του Ολύμπου, ενώ ο θεός του Μωυσή του μίλησε στο όρος Σινά.

Υπάρχει φαίνεται κάτι στα ψηλά κτίσματα, και σ’ αυτόν ακόμη τον ουρανό, που ελκύει την πνευματική φύση του ανθρώπου. Αντικείμενα που έπεσαν από τον ουρανό διατηρήθηκαν με μεγάλη προσοχή και λατρεύτηκαν ιδιαίτερα. Μια πέτρα που έπεσε στη Φρυγία της Μικράς Ασίας λατρεύτηκε σαν την Κυβέλη, τη  μητέρα των θεών. Και σε άλλα μέρη του κόσμου έχουν ανακαλυφθεί στοιχεία που μας πληροφορούν ότι η λατρεία μετεωριτών ήταν αρκετά διαδεδομένη.

Ο «Μαύρος Λίθος» ένας μεγάλος μετεωρίτης, στο νοτιοανατολικό τμήμα της Καάβας στη Μέκκα αποτελεί αντικείμενο λατρείας των Μωαμεθανών από τον 7ο ακόμη μ.Χ. αιώνα. Ο «Σιδηρούς Μετεωρίτης», που έχει βάρος δύο περίπου τόνων βρέθηκε ντυμένος με ενδύματα μούμιας σ’ ένα αρχαίο μεξικάνικο τάφο.

Σήμερα γνωρίζουμε πάρα πολλά πράγματα γι’ αυτές τις πέτρινες και σιδερένιες μάζες που βομβαρδίζουν συνεχώς τη Γη μας από τον ουρανό. Γνωρίζουμε ότι καθώς περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο, μερικές φορές οι τροχιές τους συναντούν την τροχιά της Γης, με αποτέλεσμα να συγκρουστούν μαζί της. Καθώς τα σώματα αυτά διασχίζουν τη γήινη ατμόσφαιρα με ταχύτητες από 12 έως 70 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο θερμαίνονται από τη συμπίεση και την τριβή που υφίστανται και αναφλέγονται με λαμπρό φως σχηματίζοντας τους «διάττοντες αστέρες», οι οποίοι, εάν τελικά επιζήσουν από την ανάφλεξη, φτάνουν στην επιφάνεια της Γης και τότε ονομάζονται μετεωρίτες.

Χιλιάδες από τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια, προσθέτουν καθημερινά εκατοντάδες κιλά στο βάρος της Γης μας. Μερικές φορές είναι αρκετά ογκώδη κι έτσι όταν συγκρουστούν με την επιφάνεια της Γης μπορούν να δημιουργήσουν ένα τεράστιο κρατήρα ή ακόμη και σμήνος κρατήρων.

Πριν από αρκετές χιλιάδες χρόνια ένας μεγάλος μετεωρίτης έπεσε στην Αριζόνα των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να σχηματίσει έναν τεράστιο κρατήρα με διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από ένα χιλιόμετρο. Στις 30 Ιουνίου 1908 στην Κεντρική Σιβηρία μια παρόμοια έκρηξη, δημιούργησε για πολλά χρόνια πολλές προκαταλήψεις για το «θαυμάσιο» αυτό γεγονός.

Ακόμη και τα λιλιπούτεια και ακίνδυνα μετέωρα που είναι αδύνατο να επιζήσουν και να φτάσουν στην επιφάνεια της Γης, χωρίς πολύ πριν να έχουν καταστραφεί στην ατμόσφαιρα, προκαλούν πολλές φορές το θαυμασμό των παρατηρητών.

Μεγάλη θεαματικότητα παρουσιάζουν επίσης και οι γνωστές ως «βροχές διαττόντων». Είναι πράγματι κάτι το απερίγραπτο. Στις 9 Οκτωβρίου 1948 ένα τέτοιο φαινόμενο είχε σαν αποτέλεσμα την πτώση αρκετών χιλιάδων μετεώρων κάθε ώρα. Ενώ το 1833 όμως μια ακόμη πιο θεαματική «βροχή διαττόντων», θεωρήθηκε από πολλούς σαν η αρχή του τέλους του κόσμου. Λέγεται μάλιστα ότι ακόμη και το περίφημο εκείνο ουράνιο φαινόμενο που εμφανίστηκε στον ουρανό και έκανε τον Μέγα Κωνσταντίνο να γίνει χριστιανός, δεν ήταν παρά η έκρηξη ενός μεγάλου μετέωρου.

Γι’ αυτόν το λόγο, υπάρχουν μερικοί ερευνητές που υπέθεσαν ότι το άστρο των Χριστουγέννων ίσως να ήταν κάποιο μετέωρο. Τα μετέωρα όμως δεν είναι καθόλου σπάνια φαινόμενα, και δεν είναι δυνατόν να προκάλεσαν τόση αναστάτωση στους Μάγους και να τους έκαναν να ξεκινήσουν για το μακρινό ταξίδι τους προς τη Βηθλεέμ. Ακόμη και στην περίπτωση που αναφλεγεί ένα μεγαλύτερο κομμάτι, οι γνωστές σαν «βολίδες», δεν είναι δυνατό να θεωρήσουμε ότι οι Μάγοι θα μπορούσαν να την ακολουθήσουν στη Βηθλεέμ, γιατί η ζωή τους διαρκεί μερικά μόλις δευτερόλεπτα.

Μια άλλη πιθανότητα είναι και η εμφάνιση κάποιου Κομήτη. Συνολικά 135 κομήτες αναφέρονται στους αρχαίους χρόνους μέχρι την εποχή της γέννησης του Χριστού. Αργότερα ο Ωριγένης, τον 3ο μ. Χ. αιώνα, γράφει σχετικά τα εξής: «Έχω τη γνώμη ότι το άστρο που εμφανίστηκε στους σοφούς της Ανατολής…ήταν ένα από εκείνα τα φωτεινά σώματα που εμφανίζονται από καιρό σε καιρό και που οι Έλληνες οι οποίοι συνηθίζουν να τα ξεχωρίζουν με ονομασίες ανάλογα με τη μορφή και το σχήμα τους τα ονόμαζαν κομήτες, φωτεινές δοκούς, θυσάνους, άστρα με ουρά, καράβια και με διάφορα άλλα ονόματα».

Ένας ξένος αστρονόμος παρομοίασε τους κομήτες με γιγάντια βρόμικα παγόβουνα, γιατί ο πυρήνας των κομητών αποτελείται από παγωμένα αέρια αναμειγμένα με μέταλλα και σκόνη. Καθώς πλησιάζουν προς τον Ήλιο τα παγωμένα αέρια εξατμίζονται από τη θερμότητα του Ήλιου και αποχωρίζονται από την «κεφαλή» του κομήτη λόγω της πίεσης που ασκεί η ακτινοβολία του Ήλιου στο κενό του διαστήματος. Σαν αποτέλεσμα έχομε τη φωτεινή κόμη, την ουρά δηλαδή, η οποία στην περίπτωση μερικών θεαματικών κομητών είναι δυνατό να καλύψει ένα αρκετά μεγάλο τμήμα του ουρανού. Είναι βέβαιο λοιπόν ότι μια τέτοια εμφάνιση θα είχε εγείρει μεγάλο θαυμασμό και αναστάτωση.

Οι πλησιέστερες προς την εποχή εκείνη εμφανίσεις κομητών ήταν η εμφάνιση του κομήτη του Χάλλεϋ το 12 π. Χ. και ενός άλλου κομήτη ο οποίος καταγράφηκε από τους Κινέζους το 5 π. Χ.. Εν τούτοις δεν είναι δυνατό να θεωρηθεί ότι το άστρο των Χριστουγέννων ήταν ένας κομήτης αφ’ ενός μεν γιατί θα τον έβλεπαν όλοι, αφ’ ετέρου δε γιατί οι αρχαίοι λαοί θεωρούσαν τους κομήτες σαν προάγγελους δυσάρεστων γεγονότων και καταστροφών.

Όταν, για παράδειγμα, ο Ιούλιος Καίσαρας δολοφονήθηκε το 44 π. Χ. εμφανίστηκε ένας πολύ φωτεινός κομήτης. Ο κομήτης του 11 π. Χ. συνδέθηκε με τον θάνατο του Αγρίππα και ο κομήτης του 14 μ. Χ. με το θάνατο του Καίσαρα Αυγούστου. Ο δε κομήτης του Χάλλεϋ ακόμη και στην προτελευταία του εμφάνιση, τον Μάιο του 1910, προκάλεσε τρομερούς φόβους και δεισιδαίμονες προφητείες. Δεν θα μπορούσε λοιπόν ένας κομήτης να ήταν το Άστρο της Βηθλεέμ, γιατί γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οι Μάγοι εξέλαβαν το φαινόμενο σαν ένα αγαθό και ευαγγελίζον σημείο και όχι σαν κάτι που θα προκαλούσε θανάτους, επαναστάσεις, λιμούς, σεισμούς και πολέμους.

Μήπως ήταν άραγε κάποιος νόβα, κάποιο νέο, δηλαδή, «καινοφανές» άστρο; Πότε-πότε, φαίνεται, ότι κάποιο νέο άστρο προστίθεται στον ουρανό. Η τελευταία φορά που συνέβη κάτι τέτοιο αρκετά κοντά μας ήταν τον Φεβρουάριο του 1987 στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει ως εξής: Καθώς τα άστρα γερνάνε γίνονται ασταθή στις θερμοπυρηνικές τους αντιδράσεις και φτάνει μια στιγμή που το άστρο αυτό αποβάλλει με μια ή περισσότερες εκρήξεις μερικά από τα εξωτερικά του στρώματα αερίων και έτσι παρουσιάζεται λαμπρότερο από ότι ήταν πριν.

Μερικές φορές λοιπόν, άστρα που ήσαν πολύ αμυδρά και γι’ αυτό ήταν αδύνατο να τα διακρίνει κανείς με γυμνό μάτι, όταν μετατραπούν σε νόβα είναι εύκολα ορατά. Μ’ αυτόν τον τρόπο φαίνεται ότι ξαφνικά ένα νέο, ένα «καινοφανές» άστρο δημιουργήθηκε στον ουρανό. Ένα άστρο μπορεί να περάσει αυτό το στάδιο της εξέλιξής του αρκετές φορές, χωρίς μια τελειωτική καταστροφή.

Δεν υπάρχει όμως δεύτερη επανάληψη για ένα άστρο που γίνεται σουπερνόβα, δηλαδή υπερνέος ή «υπερκαινοφανής». Όταν ένα άστρο μεταβληθεί σε σουπερνόβα, διασπάται κυριολεκτικά στα «εξ ων συνετέθη» , και μπορεί να εκπέμψει εκατομμύρια φορές περισσότερο φως και ακτινοβολία απ’ ότι ο Ήλιος μας.

Τρεις μόνο «υπερκαινοφανείς» έχουν ιστορικά εξακριβωθεί στο Γαλαξία μας κατά το παρελθόν. Κινέζοι αστρονόμοι περιέγραψαν μια σουπερνόβα, έναν «επισκέπτη αστέρα» όπως τον ονόμασαν, που εμφανίστηκε το 1054 μ. Χ. Στις 11 Νοεμβρίου του 1572 ο Δανός αστρονόμος Tycho Brahe μελέτησε μια άλλη σουπερνόβα στον αστερισμό της Κασσιόπης, που έλαμψε τόσο πολύ ώστε να φαίνεται ακόμη και την ημέρα. Τέλος ο Γερμανός αστρονόμος και μαθητής του Brahe, Γιόχαν Κέπλερ παρατήρησε προσεκτικά μια τρίτη, που εμφανίστηκε το 1604.

Η σουπερνόβα του 1054 εμφανίστηκε στον αστερισμό του Ταύρου και άφησε πίσω του το νεφέλωμα που ονομάζουμε σήμερα «Καρκίνο» γιατί μοιάζει λίγο με κάβουρα. Το νεφέλωμα Καρκίνος αποτελείται από ένα γιγάντιο φωτεινό σύννεφο σκόνης και αερίων, που μεγαλώνει μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα κάθε μέρα, σαν αποτέλεσμα της τεράστιας δύναμης που είχε η έκρηξή του. Ένας καινοφανής ή υπερκαινοφανής αστέρας συνήθως χάνεται μέσα σε μερικές εβδομάδες.

Το άστρο των Χριστουγέννων όμως μάλλον δεν θα πρέπει να ήταν ένα παρόμοιο άστρο. Εάν πράγματι ήταν κάποια σουπερνόβα ασφαλώς θα υπήρχε κάποια ένδειξη των αστρονόμων της εποχής εκείνης, και κάτι τέτοιο δεν έχει βρεθεί. Εκτός αυτού ο καθένας θα μπορούσε να δει έναν υπερκαινοφανή, και όπως είπαμε μέχρι τώρα, το άστρο της Βηθλεέμ το παρατήρησαν προφανώς μόνον οι Μάγοι.

Σχετικά Άρθρα:

• Ο γρίφος του άστρου των Χριστουγέννων I