Η κλιματική κρίση και η σχέση της με το κατεστημένο, τον εθνικισμό και τη μετανάστευση, η Νέα Πράσινη Συμφωνία, η 16χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ αλλά και ο Τραμπ και το Brexit, απασχολούν το νέο βιβλίο της Ναόμι Κλάιν «On Fire: The Burning Case for a Green New Deal» (σε ελεύθερη μετάφραση: “Καιγόμαστε: Η Καυτή Υπόθεση για μια Νέα Πράσινη Συμφωνία»).
Με αφορμή την έκδοσή του, η Καναδή δημοσιογράφος, συγγραφέας και ακτιβίστρια, παραχώρησε συνέντευξη στην βρετανική εφημερίδα The Guardian, αποσπάσματα της οποίας φιλοξενεί σήμερα το ecozen.
Σύνδεση με τη φυλετική κρίση
«Αισθάνομαι ακόμη ότι ο τρόπος που μιλάμε για την κλιματική αλλαγή είναι αποσπασματικός, αποκομμένος από τις άλλες κρίσεις που αντιμετωπίζουμε» επισημαίνει η Ναόμι Κλάιν δίνοντας το στίγμα του νέου της πονήματος. Το βιβλίο άλλωστε επικεντρώνεται στις σχέσεις μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της κρίσης που απορρέει από την «υπεροχή των λευκών», τις ποικίλες μορφές του εθνικισμού και το γεγονός ότι τόσοι άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Όλα αυτά τα προβλήματα, υποστηρίζει η Κλάιν, αλληλοσυνδέονται, οπότε εξίσου συνδεδεμένες πρέπει να είναι και οι λύσεις τους.
Η Νέα Πράσινη Συμφωνία
Η Νέα Πράσινη Συμφωνία (Green New Deal – GND), η προτεινόμενη νομοθετική πρωτοβουλία των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την οικονομική ανισότητα, απασχολεί επίσης το νέο βιβλίο της Κλάιν. «Αισθάνομαι τεράστια ανακούφιση και ενθουσιασμό», λέει χαρακτηριστικά, «που επιτέλους μιλάμε για λύσεις στις διαστάσεις της κρίσης που αντιμετωπίζουμε. Δεν μιλάμε πλέον για έναν μικρό φόρο στον άνθρακα κλπ., συνεχίζει, αλλά για την αλλαγή της οικονομίας μας. «Το υφιστάμενο σύστημα έχει πλήξει ούτως ή άλλως την πλειοψηφία των ανθρώπων, και γι’ αυτό ακριβώς περνάμε αυτή την περίοδο της βαθιάς πολιτικής αστάθειας – που μας έχει φέρει τους Τραμπ και τα Brexit και όλους αυτούς τους δυνατούς άνδρες ηγέτες. Οπότε γιατί να μην βρούμε τον τρόπο να αλλάξουμε τα πάντα από κάτω προς τα πάνω, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα όλες τις κρίσεις;»
Κλιματική βαρβαρότητα
Η Ναόμι Κλάιν πιστεύει ότι η κλιματική κρίση είναι άρρηκτα δεμένη με την μετανάστευση και τον ρατσισμό. Αυτό που την τρομοκρατεί πραγματικά, εξομολογείται, είναι όλα όσα συμβαίνουν στα σύνορα της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της Αυστραλίας: «Δεν πιστεύω ότι είναι σύμπτωση το ότι οι αποικιοκρατικές χώρες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Είμαστε μάρτυρες της απαρχής μιας εποχής κλιματικής βαρβαρότητας».
Θεωρεί ότι αυτό έχει γίνει σαφές εδώ και αρκετό καιρό: «Η λευκή υπεροχή προέκυψε όχι επειδή κάποιοι είχαν ιδέες που θα οδηγούσαν πολλούς ανθρώπους στον θάνατο, αλλά επειδή ήταν χρήσιμο να προστατευτούν οι βάρβαρες αλλά ιδιαίτερα επικερδείς δραστηριότητες. Η εποχή του επιστημονικού ρατσισμού ξεκινά μαζί με το εμπόριο των σκλάβων – υπάρχει ερμηνεία γι’ αυτήν την κτηνωδία» εξηγεί.
«Αν η απάντησή μας στην κλιματική αλλαγή είναι η θωράκιση των συνόρων μας, τότε φυσικά, οι θεωρίες που θα δικαιολογούσαν αυτή την απόφαση, που δημιουργούν αυτή την ιεράρχηση της ανθρωπότητας, θα επανέλθουν».
Ένα «λευκό» περιβαλλοντικό κίνημα;
Στην κριτική ότι στο περιβαλλοντικό κίνημα κυριαρχούν οι λευκοί και πιο προνομιούχοι, η Ναόμι Κλάιν απαντά ότι αν συμβαίνει κάτι τέτοιο τότε η πιθανότητα για αλλαγή είναι μικρή, καθώς αυτό το κομμάτι της κοινωνίας φοβάται περισσότερο, από όσο οι άνθρωποι που έχουν πολλά να κερδίσουν από αυτή την διαδικασία.
«Αυτό είναι το θετικό της προσέγγισης της κλιματικής αλλαγής που την συνδέει με τα θέματα που απασχολούν καθημερινά τον κόσμο: πώς θα έχουμε καλύτερα αμειβόμενες δουλειές, φθηνότερη κατοικία, πώς θα φροντίσουμε τις οικογένειές μας; Είχα πολλές συζητήσεις με περιβαλλοντολόγους τα τελευταία χρόνια, οι οποίοι πίστευαν ότι συνδέοντας τον αγώνα κατά της κλιματικής κρίσης με τον αγώνα κατά της φτώχειας ή υπέρ της φυλετικής ισότητας, η προσπάθεια θα γινόταν ακόμη πιο δύσκολη. Πρέπει όμως να ξεφύγουμε από το σκεπτικό του “η κρίση μου είναι μεγαλύτερη από τη δική σου: ας σώσουμε πρώτα τον πλανήτη και μετά ασχολούμαστε με τη φτώχεια, τον ρατσισμό και τη βία κατά των γυναικών”.
Αυτή η αντιμετώπιση δεν δουλεύει, αντιθέτως αποξενώνει τους ανθρώπους που θα αγωνίζονταν πιο σκληρά για την αλλαγή, υποστηρίζει η Κλάιν, επικροτώντας τις προσπάθειες των έγχρωμων γυναικών μελών του Αμερικανικού Κογκρέσου, όπως την Αλεξάνδρια Οκάζιο-Κορτές, την Ιλάν Ομάρ κλπ., που έχουν σηκώσει το ανάστημά τους για να υποστηρίξουν τις ευάλωτες κοινότητες, χωρίς να φοβούνται τις ριζικές αλλαγές.
Υπάρχει λύση;
«Η σκληρή απάντηση στην ερώτηση “τι μπορώ να κάνω ως ιδιώτης για να σταματήσω την κλιματική αλλαγή;” είναι “τίποτα”», γράφει η Κλάιν στο καινούργιο της βιβλίο και διευκρινίζει: «Σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα, όποια απόφαση κι να πάρουμε ως άτομα δεν θα οδηγήσει σε αλλαγές των διαστάσεων που χρειαζόμαστε. Και πιστεύω ότι το γεγονός πως εφόσον τόσοι άνθρωποι βρίσκουν πολύ πιο εύκολο να μιλούν για την προσωπική τους κατανάλωση, παρά για την συστημική αλλαγή, είναι αποτέλεσμα του νεοφιλελευθερισμού, απόρροια του ότι έχουμε εκπαιδευτεί να βλέπουμε τους εαυτούς μας πρωτίστως ως καταναλωτές». Έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε σε μικρή κλίμακα, συμπληρώνει.
Η Γκρέτα
«Γι’ αυτό και το ότι η Γκρέτα Τούνμπεργκ έχει θέσει εαυτόν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, είναι εξαιρετικά σημαντικό». Όλα όσα κάνει η 16χρονη ακτιβίστρια, κατά την Κλάιν δεν αφορούν την ίδια ως άτομο. Χρησιμοποιεί τη δύναμη που έχει αποκτήσει πλέον και την αναγνωρισιμότητά της από την κοινή γνώμη, για να δημοσιοποιήσει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία βρισκόμαστε και να κινητοποιήσει τους πολιτικούς ώστε να την αντιμετωπίσουν ως τέτοια.
Ποια είναι η Ναόμι Κλάιν
Η Ναόμι Κλάιν (Naomi Klein, 8 Μαΐου 1970) είναι Καναδή δημοσιογράφος, συγγραφέας και ακτιβίστρια του αποκαλούμενου κινήματος εναντίον της παγκοσμιοποίησης. Είναι κυρίως γνωστή για το βιβλίο της «Το Δόγμα του Σοκ», μια κριτική ανάλυση της ιστορίας του νεοφιλελευθερισμού στην οικονομία.
με Αριθμό Μητρώου 12691
