Σχέδιο νόμου για τα αυθαίρετα: Αναστολή κατεδαφίσεων για 25 χρόνια

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ξέρει από… timing, έχει στρατηγική και προγραμματισμό και κυρίως έχει χιούμορ.

Αλλιώς δεν εξηγείται πώς αποφάσισε να καταθέσει το σχέδιο νόμου «Ανάρτηση δασικών χαρτών περιοχών εντός των ιωδών περιγραμμάτων, διαδικασία ελέγχου, περιβαλλοντική διαχείριση αυτών και άλλες διατάξεις», χθες το βράδυ, ένα σχεδόν μήνα πριν τις εθνικές εκλογές.

Θα πείτε, «μα το δασολόγιο πρέπει να προχωρήσει, αποτελεί εκκρεμότητα δεκαετιών!» Καμία αντίρρηση – ως προς αυτό τουλάχιστον.

Τα γιατί και τα διότι

Στην αιτιολογική έκθεση, που κατατέθηκε μαζί με το σχέδιο νόμου, το Υπουργείο Περιβάλλοντος αναφέρει ότι το 2016 έθεσε ως προτεραιότητα την υλοποίηση του έργου των δασικών χαρτών, «έργο το οποίο δεν είχε προχωρήσει επί δεκαετίες, παρά την επιταγή του Συντάγματος για την κατάρτιση δασολογίου». Και στη συνέχεια εξηγεί: «Για την επίσπευση της κύρωσης των δασικών χαρτών εισήχθη στο νόμο 4389/2016 η έννοια και τα κριτήρια προσδιορισμού των οικιστικών πυκνώσεων με ιώδες περίγραμμα, για τις οποίες δόθηκε η δυνατότητα να καθορισθούν από τις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων και να εξαιρεθούν προσωρινά από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, ώστε να μην καθυστερήσει η διαδικασία των αντιρρήσεων και κύρωσης των ανωτέρω χαρτών, και οι περιπτώσεις αυτές να εξεταστούν συνολικά από το νομοθέτη σε επόμενο στάδιο. (Σημείωση: Όπου «οικιστικές πυκνώσεις» ίσον άτυποι και αυθαίρετοι οικισμοί εντός δασών και δασικών εκτάσεων.)

«Καταθέσαμε πριν από λίγο στη Βουλή νομοσχέδιο για τους δασικούς χάρτες που επιλύει όλα τα προβλήματα που αναδείχθηκαν κατά την τελευταία τετραετία. Προβλήματα πολιτικής ανεπάρκειας και υστεροβουλίας των προηγούμενων κυβερνήσεων σε όλη τη μεταπολίτευση, που στέρησαν από την πατρίδα μας πόρους ανάπτυξης και πόρους διαχείρισης του περιβάλλοντος», επισήμανε ο Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος.

Κύρωση για το 44,3% της χώρας

Στους μέχρι σήμερα θεωρημένους δασικούς χάρτες, η έκταση που οριοθέτησαν οι δήμοι ως οικιστικές πυκνώσεις αντιστοιχούν σε περίπου 120.000 στρέμματα, δηλαδή περίπου στο 0,18% της έκτασης της χώρας. Από αυτή την έκταση μόλις το 18% είναι σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, δηλαδή περίπου μόνο το 0,04% της χώρας, δηλαδή 20.000 στρέμματα. Το Υπουργείο σημειώνει ότι η εξαίρεση αυτή έχει βοηθήσει να κυρωθούν δασικοί χάρτες στη χώρα στο 44,3% της έκτασης, όταν πριν δύο χρόνια και για 42 χρόνια είχαν κυρωθεί μόλις στο 1% της έκτασης της χώρας.

Βασικοί πυλώνες του σ/ν

• Κύρωση δασικών χαρτών στο 100% της χώρας που ικανοποιεί την πλήρη συνταγματική υποχρέωση.
• Άμεση προστασία περιοχών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και κρίσιμο φυσικό κεφάλαιο.
• Αποκατάσταση δασικού ισοζυγίου από την υποβάθμιση που προέκυψε λόγω των οικιστικών πυκνώσεων.
• Αντιμετώπιση ενός πραγματικού κοινωνικού προβλήματος.
• Αποτροπή νέας αυθαίρετης δόμησης στα δάση.

Απαλλαγές και πρόστιμα

«Καλά δεν είναι όλα αυτά;», θα ξαναρωτήσετε, και με το δίκιο σας. Υπομονή.

Πάμε στο Άρθρο 4 του σχεδίου νόμου. «Υπαγωγή σε ρύθμιση κτιρίων και συνοδών κατασκευών εντός οριστικών ιωδών περιγραμμάτων – Συνέπειες». Στο σχετικό pdf που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Βουλής, διαβάζουμε: «Με τις διατάξεις του παρόντος προβλέπεται ότι η κατεδάφιση των κτιρίων και των συνοδών κατασκευών εντός των οριστικών ιωδών περιγραμμάτων που έχουν ανεγερθεί μέχρι την 28.7.2011 αναστέλλεται για εικοσιπέντε έτη με την προϋπόθεση καταβολής του ενιαίου δασικού προστίμου.»

Το νομοσχέδιο, δηλαδή, μεταξύ άλλων, προβλέπει αναστολή κατεδάφισης αυθαιρέτων για 25 χρόνια για όσους υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου ενώ σε άλλο σημείο, προβλέπει μειωμένο πρόστιμο για την πρώτη και μοναδική κατοικία. Η αναστολή από την κατεδάφιση υπολογίζεται ότι αφορά συνολική έκταση 19.394 στρεμμάτων, που αντιστοιχεί στο 0,03% των μέχρι τώρα θεωρημένων δασικών χαρτών.

«Η παρούσα ρύθμιση υπαγορεύεται από την αναγκαιότητα διαχείρισης της δημιουργηθείσας πραγματικής κατάστασης και επιδιώκει να επιλύσει, διαφυλάττοντας το κοινό περί δικαίου αίσθημα, ένα περιβαλλοντικό αλλά και κοινωνικό πρόβλημα, καθώς αφορά πολύ μεγάλο αριθμό πολιτών» υπογραμμίζεται στην αιτιολογική έκθεση, όπου γίνεται αναφορά και στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ότι είναι αντισυνταγματική «η οριστική εξαίρεση από την ανάρτηση του δασικού χάρτη των δασικών περιοχών που περικλείονται στο ιώδες περίγραμμα».

Για να γίνει πιο σαφές: Οι οικιστικές πυκνώσεις, αποτυπώνονται στους δασικούς χάρτες, με ιώδες –μωβ- περίγραμμα. Το υπουργείο είχε προσπαθήσει στο παρελθόν να δώσει τη δυνατότητα προσωρινής εξαίρεσης των οικιστικών πυκνώσεων από τη διαδικασία ανάρτησης δασικών χαρτών, με στόχο να μην καθυστερήσει τη διαδικασία των αντιρρήσεων και κύρωσης των χαρτών. Οι περιπτώσεις των οικιστικών πυκνώσεων, θα εξετάζονταν συνολικά από το νομοθέτη σε επόμενο στάδιο. Μέχρι που ήρθε η απόφαση του ΣτΕ με την οποία κρίθηκε ως αντισυνταγματική η εξαίρεση από την ανάρτηση των δασικών χαρτών των οικιστικών πυκνώσεων.

Νόμος που ΔΕΝ μπορεί να ακυρωθεί

«Το υπουργείο (μεταξύ άλλων και) περιβάλλοντος, υποβάλλει στη Βουλή τα τελευταία του νομοσχέδια. Το εξής ένα: τακτοποίηση αυθαιρέτων οικισμών (των περίφημων “οικιστικών πυκνώσεων”) σε δάση και δασικές εκτάσεις και ανάκληση των αποφάσεων κατεδάφισης», σχολιάζει η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής WWF Ελλάς. «Έτσι, επειδή ηττήθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, βάζει τη Βουλή να ψηφίσει νόμο που δεν μπορεί να ακυρωθεί δικαστικά. Αυτή είναι η τελική έγνοια της κυβερνητικής πολιτικής για τα δάση».

Στη συνέχεια, η κ. Νάντσου θέτει το εξής (ρητορικό ερώτημα): «Έγινε ποτέ κάποια δημόσια συζήτηση για τα αυθαίρετα; Γιατί εγώ μόνο συζητήσεις για τις τακτοποιήσεις και τις παρατάσεις τους θυμάμαι. Ας ξεκινήσει κάποιος με πραγματικές κατεδαφίσεις και αληθινές “κόκκινες γραμμές”, και μετά συζητάμε για ό,τι μείνει. Δεν μπορεί μια ζωή στην Ελλάδα οι νομοταγείς να είναι οι ηλίθιοι, και οι βουλευτές να ψηφίζουν για τη νομιμοποίηση των παρανόμων. Τώρα που η αυθαίρετη και εκτός σχεδίου δόμηση έγινε θέμα ζωής και θανάτου, με ποια συνείδηση αυτή και η επόμενη Βουλή θα συνεχίσει να ψηφίζει με το δόγμα το “όπου γης οικοδομή”;»

Η μοναδική φορά ενδεχομένως που υπουργός Περιβάλλοντος αντιτάχθηκε στις επικρατούσες αντιλήψεις περί αυθαιρέτων, ήταν τον Ιούνιο του 2011 όταν, φανερά συγκινημένη, η Τίνα Μπιρμπίλη παρέδιδε τη σκυτάλη στον Γιώργο Παπακωνσταντίνου: «Σε περίοδο κρίσης υπάρχει η τάση να προωθούνται εκείνες οι πολιτικές σε βάρος του περιβάλλοντος που στηρίζονται σε μια δήθεν ρεαλιστική αντιμετώπιση της προσπάθειας για ανάπτυξη. Είναι μύθος, είναι υπεκφυγή, είναι φιλί της ζωής σε ένα παρωχημένο και αποτυχημένο μοντέλο» είχε πει χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι: «Η νομοθεσία υπάρχει και μπορεί να εφαρμοστεί με την είσπραξη των προστίμων και βέβαια με όλες τις αναγκαίες τροποποιήσεις. Θέλω να πιστεύω ότι ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου θα δει το θέμα με όλες του τις εκφάνσεις και όχι μόνο από την πολύ σημαντική λογιστική προσέγγιση».

Αντιρρήσεις από τις περιβαλλοντικές ΜΚΟ

Κατά τη διαβούλευση του σχεδίου νόμου περιβαλλοντικές οργανώσεις τοποθετήθηκαν αρνητικά απέναντι στις διατάξεις του. Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) αναφέρθηκε σε αθρόα και συλλήβδην διαδικασία εξαίρεσης από την κατεδάφιση των αυθαίρετων κατασκευών εντός δασικών εκτάσεων. Τόνισε ότι τίθενται πολύ αδρά κριτήρια εξαίρεσης από την υπαγωγή στις διατάξεις του (Εθνικοί Δρυμοί, Υγρότοποι Ramsar, Δίκτυο Natura 2000, αναδασωτέες εκτάσεις κ.ά. χωρίς μάλιστα να συμπεριλαμβάνει και άλλα ειδικά προστατευτέα αντικείμενα όπως Περιοχές προστασίας της φύσης, Οικότοπους προτεραιότητας εκτός περιοχών Natura της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ κ.ά. Κατά την ΕΛΛΕΤ, το σχέδιο νόμου «συνδέει, όλως περιέργως την “περιβαλλοντική διαχείριση” των Οικιστικών Πυκνώσεων, με την εν λόγω οριζόντια εξαίρεση από κατεδάφιση αυτών, χωρίς σε καμία περίπτωση να εφαρμόζει επιστημονικά κριτήρια (ούτε της επιστήμης της δασοκομίας ούτε του χωρικού σχεδιασμού) για την αναγκαιότητα και δυνατότητα διατήρησης των περιλαμβανόμενων αυθαίρετων κατασκευών». Τέλος, τονίζει ότι «δεν ικανοποιείται το “κοινό περί δικαίου αίσθημα”, καθόσον, όχι μόνον επιβραβεύει τους αυθαιρετούντες εντός δασικών εκτάσεων, αλλά και ειδικά αυτούς εντός Οικιστικών Πυκνώσεων, έναντι όσων βρίσκονται σε οικισμούς, έστω και μη νομίμως οριοθετημένους».

Στο ίδιο πνεύμα και το WWF Ελλάς το οποίο υποστηρίζει ότι στόχος του σ/ν δεν είναι η «περιβαλλοντική διαχείριση της δασικής γης που έχει παράνομα οικοδομηθεί, αλλά η ιστορικά πρωτοφανής νομιμοποίηση κάθε είδους αυθαίρετων κατασκευών που υφίστανται εντός αυτής».

Νομιμοποίηση αυθαιρέτων: κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια

Από τη δεκαετία του ’70 η πολιτεία έχει θεσπίσει πάνω από 10 νόμους για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων. Η αυθαίρετη δόμηση όμως καλά κρατεί. Για την ιστορία, σημειώνεται ότι η πρώτη ρύθμιση έγινε το 1977 (νόμος 720) δίνοντας εκτεταμένη δυνατότητα οριστικής εξαίρεσης αυθαιρέτων από την κατεδάφιση. Η ρύθμιση κρίθηκε αντισυνταγματική το 1980. Η εκτεταμένη νομιμοποίηση πολεοδομικών παρανομιών επανήλθε μετά το 1983 με τον ν. 4014/11, ο οποίος αφορούσε σχεδόν όλες τις κατηγορίες αυθαιρέτων. Ο νόμος ακυρώθηκε από το ΣτΕ το 2013.

«Πιθανά η προκήρυξη εκλογών δεν θα δώσει τη δυνατότητα ολοκλήρωσης της Κοινοβουλευτικής διαδικασίας. Με την κατάθεση όμως του νομοσχεδίου αποδεικνύουμε την επάρκεια επίλυσης αυτών των πολύ δύσκολων προβλημάτων με σεβασμό στις επιταγές του Συντάγματος αλλά και δεσμευόμαστε έναντι των πολιτών για την επίλυση των προβλημάτων και ολοκλήρωση των δασικών χαρτών από την νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ» καταλήγει ο κ. Φάμελλος…

Μπορείτε να δείτε το σχέδιο νόμου εδώ.