Αρχική Ενέργεια Γιάννης Στουρνάρας: “Η Βιώσιμη Ανάπτυξη και η Κλιματική Κρίση”

Γιάννης Στουρνάρας: “Η Βιώσιμη Ανάπτυξη και η Κλιματική Κρίση”

0
κλιματική αλλαγή
Διαφήμιση

Η συζήτηση για την κλιματική κρίση έχει φουντώσει πλέον και στην Ελλάδα.

Με τα νεανικά κινήματα να ανθούν στην Ευρώπη, θυμίζοντας τις φοιτητικές διαμαρτυρίες της δεκαετίας του ’70, και τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη έκδηλες σχεδόν σε καθημερινή βάση, θα ήταν τουλάχιστον περίεργο αν δεν υπήρχε και η ανάλογη ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση και σε θεσμικό επίπεδο.

Είναι σαφές δε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί τον κεντρικό άξονα της νέας εκλογικής αναμέτρησης ένθεν κακείθεν.

Γι αυτό και η ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα με θέμα: «Η βιώσιμη ανάπτυξη και η κλιματική κρίση», στη σημερινή επετειακή εκδήλωση του Συμβουλίου του ΣΕΒ, είναι καθόλα καίρια και επίκαιρη.

Το Ecozen φιλοξενεί τα κύρια σημεία της ομιλίας αυτής με την ευχή τα λόγια να γίνουν άμεσα πράξεις.

Earth Overshoot Day

Το κόστος της οικονομικής ανάπτυξης για το περιβάλλον αυξάνει όλο και περισσότερο. Πριν λίγες ημέρες, στις 5 Ιουνίου, την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, ανακοινώθηκε πως η ημερομηνία εξάντλησης των διαθέσιμων ετήσιων φυσικών πόρων το 2019, αυτό που στα αγγλικά ονομάζεται Earth Overshoot Day, θα είναι η 29η Ιουλίου. Δηλαδή, μέσα σε σχεδόν επτά μήνες, αναμένεται να εξαντλήσουμε για μια ακόμη χρονιά όλους τους φυσικούς πόρους που μπορούν να ανανεώνουν κάθε χρόνο τα οικοσυστήματα της γης.

O επαναπροσδιορισμός της ανάπτυξης

Γιάννης Στουρνάρας

O επαναπροσδιορισμός της ανάπτυξης είναι αναπόφευκτος, καθώς η βιωσιμότητα δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση για την πορεία μας στο μέλλον. Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης έρχεται να τονίσει αυτό ακριβώς που λείπει, την ισότιμη και παράλληλη ανάπτυξη τριών πυλώνων, της οικονομίας, του περιβάλλοντος και της κοινωνίας. Η παρούσα συγκυρία αναδεικνύεται ιδιαιτέρως σημαντική υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής. Παρόλη την παγκόσμια ανησυχία, οι τρέχουσες δεσμεύσεις των κρατών για μειώσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δεν είναι ικανές να συγκρατήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας στο στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου έως το 2100 – με το σενάριο των 3 βαθμών Κελσίου να φαίνεται πιθανότερο, τη στιγμή που είμαστε ήδη περίπου 1 βαθμό Κελσίου πάνω από τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου.

Άμεση κινητοποίηση

Υπάρχει ακόμα χρονικό περιθώριο για να αναλάβουμε ουσιαστική δράση και να αναστρέψουμε αυτή την τάση, αλλά, δυστυχώς, οι αλλαγές και οι σχετικές πολιτικές καθυστερούν, με αποτέλεσμα να γίνεται πλέον λόγος για κλιματική κρίση. Μια κρίση με επιπτώσεις σε πολλά επίπεδα, που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση και νέες πολυδιάστατες πολιτικές, καθώς για να διατηρηθεί η θερμοκρασία στο στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου χρειάζεται μεγάλη – άνευ προηγουμένου – κινητοποίηση, δράση και συνεργασία όλων.

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι από τις πρώτες κεντρικές τράπεζες που ασχολήθηκαν ενεργά με το θέμα της κλιματικής αλλαγής, συστήνοντας την Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ), το 2009. Στόχος ήταν, και παραμένει, η ανάδειξη των κινδύνων και των ευκαιριών που εκπορεύονται από την μεταβολή του κλίματος, καθώς οι μελέτες έχουν δείξει πως η κλιματική αλλαγή επηρεάζει σημαντικά την οικονομία και αναδεικνύεται ως βασική παράμετρος στη χάραξη των σχετικών πολιτικών.

Τα 4 «κλειδιά» για τη βιώσιμη ανάπτυξη

αγροί, χορτολιβαδικές εκτάσεις

1.Κυκλική οικονομία: Όπως «κυκλικά» λειτουργεί η φύση, έτσι και η λειτουργία των επιχειρήσεων μπορεί να γίνει αειφορική, μέσα από την απόρριψη του «γραμμικού» τρόπου ανάπτυξης και την υιοθέτηση νέων προτύπων «κυκλικής» οικονομίας. Σε συνθήκες εξάντλησης των φυσικών πόρων παγκοσμίως, η πιο αποτελεσματική χρήση τους και η ελαχιστοποίηση της σπατάλης είναι αναγκαστικές και επείγουσες επιλογές, ενώ η κυκλική οικονομία αναμένεται να επιδράσει θετικά στην παραγωγή, την απασχόληση, το κλίμα, τη φύση, τους φυσικούς πόρους και την κοινωνική ευημερία.

Η μετάβαση στην κυκλική οικονομία απαιτεί βεβαίως παρεμβάσεις, τόσο από την πλευρά της προσφοράς, όπως ο εναρμονισμένος με τις ανάγκες της κυκλικής οικονομίας σχεδιασμός των προϊόντων, όσο και από την πλευρά της ζήτησης, μέσω διαφορετικών καταναλωτικών και διατροφικών προτύπων από τα σημερινά.

Τα συμπεριφορικά οικονομικά εξηγούν τη σημαντική επίδραση αυτών των ήπιων ωθήσεων στη διαδικασία των αποφάσεων, που υλοποιούνται μέσα από τη σωστή παρουσίαση των επιλογών, χωρίς επιπλέον κόστος ή οικονομικά κίνητρα.

2.Ενεργειακός μετασχηματισμός: Μεγάλη πρόκληση για την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης αποτελεί η απεξάρτηση του ενεργειακού συστήματος από τον άνθρακα. Οι τρέχουσες και οι μελλοντικές επιπτώσεις για το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία είναι τέτοιες που καθιστούν πλέον απαγορευτική τη χρήση των ορυκτών καυσίμων, καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη και η αλλαγή του κλίματος συνδέονται με την ανθρωπογενή δραστηριότητα και ιδίως με τη χρήση ορυκτών καυσίμων και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, προστατεύοντας το περιβάλλον και συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, είναι πλέον τεχνικά εφικτή και οικονομικά βιώσιμη.

Απαραίτητη θα είναι φυσικά και η μετάβαση της βιομηχανίας σε καθαρές μορφές ενέργειας, σε ένα πιο πράσινο παραγωγικό πρότυπο και σε νέα μοντέλα ανάπτυξης, κυρίως μέσα από τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και με τη βοήθεια της καινοτομίας και της ψηφιακής τεχνολογίας

Επιπλέον, η σωστή εκτίμηση και η εποπτεία των χρηματοοικονομικών κινδύνων, που πηγάζουν από τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, είναι σημαντικοί παράγοντες για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη διαφύλαξη της σωστής λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Οι κεντρικές τράπεζες υποστηρίζουν τη διαφάνεια και τη δημοσιοποίηση στοιχείων που θα επιτρέψουν στις αγορές να αναλάβουν ηγετικό ρόλο σ’ αυτή τη διαδικασία, ώστε, με σωστή πληροφόρηση, να ενσωματώνουν στις τιμές το κόστος του επιχειρείν, τον κίνδυνο που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή, και κυρίως να αξιολογούν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Ο μετασχηματισμός της παγκόσμιας οικονομίας, στο πλαίσιο της απεξάρτησης του ενεργειακού συστήματος από τον άνθρακα, δεν μπορεί παρά να έχει θετικό πρόσημο.

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας - ΑΠΕ

3.Περιβαλλοντική προστασία: Προϋπόθεση βιώσιμης ανάπτυξης είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η οποία, στη σημερινή συγκυρία, είναι σημαντικότερη από ποτέ, αφού τρεις, μεταξύ των πέντε σοβαρότερων κινδύνων παγκοσμίως, είναι περιβαλλοντικοί. Το περιβάλλον, τα οικοσυστημικά αγαθά και οι υπηρεσίες τους αποτελούν τη βάση της παγκόσμιας οικονομίας. Η αναγνώριση της αξίας τους, η εκτίμησή τους και η σύνδεσή τους με οικονομικούς δείκτες προωθούν τη βιώσιμη αξιοποίηση των φυσικών πόρων και της διαχείρισης των φυσικών συστημάτων, μέσα στο πλαίσιο της αειφορίας.

Αυτός είναι και ο λόγος που στην Τράπεζα της Ελλάδος μελετάμε εδώ και δέκα χρόνια τις επιπτώσεις την κλιματικής αλλαγής, συστήνοντας την Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ). Στην ΕΜΕΚΑ, οικονομολόγοι του περιβάλλοντος και της ενέργειας σε συνεργασία με κλιματολόγους, φυσικούς, βιολόγους, μηχανικούς και κοινωνικούς επιστήμονες, εκπονούν μελέτες που αξιολογούν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ελληνική οικονομία, αναλύουν τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα, και προτείνουν τρόπους προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας προς βιώσιμα μοντέλα ανάπτυξης.

Σύμφωνα με την ανάλυση τρωτότητας, η οποία ποσοτικοποιεί και κατατάσσει τους αναμενόμενους κλιματικούς κινδύνους για την ελληνική επικράτεια, η γεωργία είναι ο τομέας που αναμένεται να πληγεί περισσότερο από την κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα, ενώ οι επιπτώσεις στον τουρισμό και τα παράκτια συστήματα θα επηρεάσουν σημαντικά το εισόδημα των νοικοκυριών και την οικονομία συνολικά. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης ο τομέας των υδάτινων αποθεμάτων, από τα οποία εξαρτάται τόσο η γεωργία όσο και η ύδρευση.

αγροί, χορτολιβαδικές εκτάσεις

Το μέχρι σήμερα έργο της ΕΜΕΚΑ έχει υπογραμμίσει τη σημασία ύπαρξης μιας συγκεκριμένης πολιτικής προσαρμογής, αναγκαίας ως μέτρου περιορισμού των ζημιών από την κλιματική αλλαγή. Για το λόγο αυτό, στο πλαίσιο Μνημονίου Συνεργασίας που υπογράφηκε με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την Ακαδημία Αθηνών, σχεδιάσαμε την Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, και τώρα παρακολουθούμε την εφαρμογή της μέσα από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Life IP – Boosting the implementation of adaptation policy across Greece. Στόχος του έργου είναι να υποστηριχθεί τόσο η διαδικασία σχεδιασμού όσο και η υλοποίηση των αναγκαίων μέτρων προσαρμογής σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και να αποτελέσει μοχλό κινητοποίησης προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα.

4.Δημιουργία αξίας για την κοινωνία: Η δημιουργία αξίας, μακροπρόθεσμα, σχετίζεται με τη διαχείριση των κινδύνων από την κλιματική αλλαγή και τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Στην προσπάθεια να επιτευχθεί οικονομική ανάπτυξη σε ισορροπία με την προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική ευημερία, ο ρόλος του χρηματοοικονομικού τομέα της οικονομίας, μπορεί να είναι καταλυτικός. Η σωστή εκτίμηση και εποπτεία των χρηματοοικονομικών κινδύνων που πηγάζουν από τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία είναι σημαντικός παράγοντας για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη διαφύλαξη της ομαλής λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ειδικότερα, ο τραπεζικός τομέας μπορεί και πρέπει να ηγηθεί της προσπάθειας για ένα βιώσιμο μέλλον κατευθύνοντας κεφάλαια σε δράσεις που αποφέρουν θετικά αποτελέσματα για την κοινωνία και καθοδηγώντας τους πελάτες του στην ορθή διαχείριση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων.

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν πλέον εντατικοποιήσει την ενασχόλησή τους με το θέμα της κλιματικής αλλαγής, με πιο σημαντική την πρωτοβουλία σύστασης του Δικτύου Κεντρικών Τραπεζών και Εποπτικών Αρχών για ένα Πράσινο Χρηματοοικονομικό Σύστημα (Network of Central Banks and Supervisors for Greening the Financial System – NGFS) στο οποίο συμμετέχει και η Τράπεζα της Ελλάδος. Το NGFS είναι ένα δίκτυο κεντρικών τραπεζών και εποπτικών αρχών που αριθμεί σήμερα 36 μέλη και επτά παρατηρητές και έχει συσταθεί με σκοπό την ενίσχυση της παγκόσμιας προσπάθειας για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού και την ενδυνάμωση του ρόλου του χρηματοοικονομικού συστήματος στον αγώνα για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Το Δίκτυο αυτό αποσκοπεί στην ανταλλαγή εμπειρίας και βέλτιστων πρακτικών, τη συνεισφορά στη διαχείριση κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων για τον χρηματοοικονομικό τομέα και την προώθηση της χρηματοδότησης για τη μετάβαση σε μία βιώσιμη οικονομία. Είναι νομίζω πλέον αυτονόητο για ποιο λόγο οι κεντρικές τράπεζες σήμερα ενδιαφέρονται για τη βιώσιμη ανάπτυξη: διότι χρηματοοικονομική σταθερότητα χωρίς βιωσιμότητα του αναπτυξιακού μοντέλου απλώς δεν νοείται.

Διαφήμιση