Τροποποίηση του DNA εμβρύων με την χρήση τεχνολογιών επεξεργασίας του

Παρά τις διαφωνίες των επιστημόνων, αν θα πρέπει να επιβληθεί μορατόριουμ στη χρήση αυτών των επαναστατικών τεχνολογιών, –τροποποίηση του DNA εμβρύων με την χρήση τεχνολογιών, το μόνο σίγουρο είναι πως θα προσφέρει τεράστιες δυνατότητες στην καταπολέμηση και στην θεραπεία, ανθρώπινων ασθενειών.

Όπως μας ενημερώνει ο Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής κ. Κώστας Τριανταφυλλίδης, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε (20/3/2019) ότι δεν επιζητεί την απαγόρευση του γονιδιακού χειρισμού του DNA των εμβρύων.

Η απλότητα και η ευελιξία των μεθοδολογιών επεξεργασίας του DNA, π.χ. CRISPR-Cas, επέτρεψαν τη γενετική τροποποίηση ουσιαστικά κάθε οργανισμού και προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες για τη θεραπεία ανθρώπινων ασθενειών.

Αν και αυτά τα συστήματα μπορεί να λειτουργούν αποτελεσματικά εντός ευκαρυωτικών κυττάρων, παραμένουν ανησυχίες σχετικά με την απόλυτη ακρίβεια επεξεργασίας των γονιδίων.

Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, στο περιοδικό Nature υπήρξε άρθρο (Βιβλιογραφία Α, 14/3/2019) από διακεκριμένους επιστήμονες που καλούσαν σε μορατόριουμ χρήσης της τεχνολογίας επεξεργασίας του DNA της βλαστικής γραμμής. Ειδικότερα στο άρθρο αναφερόταν ότι μετά τη γέννηση παιδιών με την τεχνολογία επεξεργασίας του DNA, την CRISPR, υπάρχει επείγουσα ανάγκη για καλύτερη ρύθμιση και συζήτηση σχετικά με το κατά πόσον, πότε και πώς πρέπει να γίνει η σχετική έρευνα.

Την επομένη, στο περιοδικό Science (Βιβλιογραφία Β) υπήρχε νέο άρθρο για το θέμα.  Σε αυτό αναφερόταν τα ακόλουθα.

Προηγούμενες επιτροπές που έχουν συζητήσει την προοπτική επεξεργασίας ανθρώπινων γεννητικών γραμμών – δηλαδή σπέρματος, ωαρίων ή εμβρύων – έχουν δηλώσει ότι η τεχνολογία δεν είναι ακόμη απόλυτα ασφαλής ή αξιόπιστη για να χρησιμοποιηθεί, αλλά επισήμαναν ότι δεν χρειάζεται να θεσπιστεί μορατόριουμ.

Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι ένα μορατόριουμ θα ήταν στην πραγματικότητα αντιεπιστημονικό και θα μπορούσε να βλάψει την έρευνα ακόμη και στην λιγότερο αμφιλεγόμενη χρήση επεξεργασίας DNA/γονιδιώματος που τροποποιεί σωματικά κύτταρα που δεν κληρονομούνται ή να γίνουν έρευνες ή πειράματα με ανθρώπινα έμβρυα που δεν προορίζονται για εμφύτευση. Το σχόλιο έκκλησης για ένα μορατόριουμ ίσως θα οδηγήσει τα έθνη να δεσμευτούν οικειοθελώς να απαγορεύσουν την επεξεργασία ανθρώπινων γενετικών γραμμών μέχρις ότου η επιστημονική κοινότητα να μπορέσει να συνεργαστεί με την κοινωνία των πολιτών για να θεσπίσει ένα πλαίσιο που θα αξιολογεί τις ερευνητικές προτάσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αυτό που κληρονομείται.

Πρόσφατα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι διοργανώνει διεθνή συνασπισμό επιστημονικών εταιρειών καθώς και επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να συζητήσουν ακριβώς ένα τέτοιο πλαίσιο και οι συντάκτες του σχολίου ελπίζουν ότι τα επιχειρήματά τους θα συμβάλουν στην ενημέρωση των συζητήσεων. Το παράδοξο είναι ότι η τεχνολογία δημιουργίας γενετικά τροποποιημένων οργανισμών είχε ξεσηκώσει πληθώρα συζητήσεων, η νέα και πιο αποτελεσματική τεχνολογία τροποποίηση ακόμη και του ανθρώπινου γένους μόλις τώρα άρχισε να ενδιαφέρει τον απλό κόσμο.

Επιστημονική ομάδα από 18 εμπειρογνώμονες που συγκλήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στη Γενεύη ανακοίνωσε (20/3/2019) ότι δεν επιζητεί την απαγόρευση του γονιδιακού χειρισμού του DNA των εμβρύων. Αντίθετα, ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί άμεσα ένα ανοιχτό και διαφανές διεθνές μητρώο για την παρακολούθηση όλων των ερευνών που διεξάγονται στην επεξεργασία ανθρώπινων γονιδίων.

Από δηλώσεις μάλιστα επιστημόνων προκύπτει ότι η επεξεργασία του DNA εμβρύων τελικά θα “υιοθετηθεί σε όλο τον κόσμο” μια και η γέννηση περισσότερων παιδιών με μπλε μάτια και η γέννηση παιδιών με αυξημένο δείκτη ευφυΐας κατά 15 μονάδες δεν αποτελούν απειλή για τη “δημόσια υγεία ή την ηθική μας”.

*Βιβλιογραφία:

A) Editiorial.Germline gene-editing research needs rules. Nature 145, 14/3/2019
B) Jon Cohen. Moratorium for germline editing splits biologists. Science 363: 1130-1131, 15/3/2019