Ερωτήματα για τον αγωγό EastMed

«Σκοτεινές» χαρακτηρίζει ο Viktor Katona σχολιαστής της εξειδικευμένης σε τέτοια θέματα ιστοσελίδας Oilprice.com, τις προοπτικές για τον σχεδιαζόμενο υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου EastMed, εάν δεν ανακαλυφθούν εντός του 2019 δύο ακόμη γιγάντια κοιτάσματα όπως του «Λεβιάθαν», στην ΑΟΖ του Ισραήλ.

Στο άρθρο του (https://oilprice.com/Energy/Natural-Gas/The-Mediterranean-Pipeline-Wars-Are-Heating-Up.html), που αναπαράχθηκε στην Ελλάδα κατ’ αρχάς από τον ιστότοπο «militaire.gr», βασίζει τη δυσοίωνη πρόβλεψή του σε δύο λόγους κυρίως:

1. Οτι οι προβλεπόμενες ποσότητες φυσικού αερίου προς πώληση, από τα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί ως τώρα, δεν φτάνουν για την κάλυψη της δαπάνης εγκατάστασης του αγωγού, σε μεγάλη έκταση και βάθος, σε μια ενεργά σεισμογενή περιοχή στο βυθό της Ανατολικής Μεσογείου και
2. Οι απειλητικές δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ρ.Τ. Ερντογάν (κυρίως ενάντια στα Δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου να ασκήσουν τα δικαιώματά τους στην Ανατολική Μεσόγειο) και η αβεβαιότητα και ανασφάλεια που δημιουργούν, έχει απωθήσει τις σημαντικότερεςτων εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου από του να επενδύσουν στην πραγματοποίηση του έργου.

Στα σχέδια

Ο EastMed σύμφωνα με τα σχέδια, και όπως τα παρουσιάζει το δημοσίευμα, θα αρχίζει αρχίζει κάπου 170 χιλιόμετρα νοτίως της Κύπρου και θα φθάνει στο Οτράντο, στα παράλια της Απουλίας, στην Ιταλία, περνώντας από την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα.

Δοθέντος ότι το υποθαλάσσιο τμήμα του αναμένεται να τοποθετηθεί σε βάθος τριών έως τριάμισι χιλιομέτρων, θα είναι, εάν κατασκευαστεί, ο βαθύτερος υποθαλάσσιος αγωγός αερίου και επίσης ίσως ο μακρύτερος, με υπολογιζόμενη έκταση 1.900χλμ.

Οι συμμετέχουσες χώρες (Ελλάδα, Ισραήλ, Κύπρος), προσθέτει, εκκινούν από την εκτίμηση ότι η μεταφορική ικανότητα του αγωγού θα είναι 20 δις κυβικά μέτρα (ΔΚΜ) τον χρόνο, μολονότι προηγούμενες εκτιμήσεις κινούνταν μεταξύ 12-16 ΔΚΜ. Σύμφωνα, δε, με τον Ισραηλινό υπουργό Ενέργειας Yuval Steinitz, οι μέτοχοι θα χρειαστούν ένα χρόνο για να ξεκαθαρίσουν τα εναπομένοντα διοικητικά θέματα και 4-5 χρόνια για να εγκαταστήσουν τον αγωγό, που σημαίνει πως δεν θα λειτουργήσει πριν το 2025.

Η ιδέα του EastMed, συνεχίζει, προβλήθηκε γύρω στο 2009-2010, καθώς το πεδίο φυσικού αερίου «Ταμάρ», στην ΑΟΖ του Ισραήλ, άνοιξε δρόμο για υποθέσεις περί επικείμενης αφθονίας αερίου. ΄Επειτα ήρθαν τα 553 ΔΚΜ τον χρόνο του κοιτάσματος «Λεβιάθαν» και τα 850 ΔΚΜ του κοιτάσματος «Ζορ», που ανακαλύφθηκε στην ΑΟΖ της Αιγύπτου, πέντε χρόνια αργότερα.

Οι δυσχέρειες

«Και ξαφνικά φάνηκε ότι η επέκταση της παραγωγής φυσικού αερίου στην Μεσόγειο είναι εξασφαλισμένη. Αλλά με το πέρασμα του χρόνου οι διαχειριστές του “Λεβιάθαν” αφιέρωσαν ήδη μέρος του συνολικού όγκου του αερίου τους στις εντόπιες εταιρείες παραγωγής ενέργειας και ειδικότερα στην NEPCO, την Ιορδανική Εταιρεία Ηλεκτρισμού (1,6- 2 δις κυβικά μέτρα τον χρόνο). Η Αίγυπτος επικεντρώθηκε στην κάλυψη των εσωτερικών αναγκών της, βάζοντας τέλος στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) και επιπλέον, όταν θα επιστρέψει το 2019 στις αγορές ως εξαγωγέας φυσικού αερίου, θα χρησιμοποιεί τους δικούς της 2 τερματικούς σταθμούς ΥΦΑ στην Νταμιέτα και στο Ιντκού.

Ετσι εγείρεται ένα εύλογο ερώτημα: Ποιανού το αέριο θα χρησιμοποιηθεί για να γεμίσει τον αγωγό της Ανατολικής Μεσογείου;

Εάν ο αγωγός ξεκινά ανοικτά της Κύπρου, τότε θα ήταν λογικό να αναμένει κανείς ότι η σημαντική  παραγωγή της Κύπρου θα χρησιμοποιηθεί κατά κάποιο τρόπο.

Ωστόσο η Κύπρος καθυστερεί, πίσω από το Ισραήλ και την Αίγυπτο στις εξορυκτικές ενέργειές της και μέχρι τώρα δεν διαθέτει ένα ξεκάθαρο γιγάντιο κοίτασμα, στο οποίο να βασίσει το εξαγωγικό μέλλον της. Οι δύο ανακαλύψεις που έχουν εκτιμηθεί μέχρι σήμερα, η “Καλυψώ” με περιεκτικότητα 8 Τρισεκατομμυρίων τετραγωνικών ποδών ( όπου απασχολείται η ΕΝΙ) και η “Αφροδίτη” 4,5 ΤΤΠ, την οποία λειτουργεί η Noble Energy, δεν φτάνουν για να καλύψουν το κόστος εγκατάστασης ενός σχετικά δαπανηρού αγωγού αερίου -τόσο δε περισσότερο όσο η Noble έχει υπογράψει μια προσωρινή συμφωνία να στέλνει το αέριο της “Αφροδίτης” στους δυο τερματικούς ΥΦΑ της Αιγύπτου, προφανώς με έναν υποθαλάσσιο αγωγό αερίου».

Ενεργός σεισμογενής ζώνη

Και το άρθρο συνεχίζει, περιγράφοντας την κατάσταση με μελανά χρώματα:

«Το υποθαλάσσιο τμήμα από την ΑΟΖ της Κύπρου ως την Κρήτη προορίζεται για βάθη τριών χιλιομέτρων και θα εκτείνεται σε μιαν ενεργό σεισμογενή ζώνη. Αλλά υπάρχουν ακόμη χειρότερα – εάν η Τουρκία διεκδικήσει δικαιώματα σε αποθέματα υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου (τον Φεβρουάριο του 2018 έστειλε πολεμικά της πλοία για να διώξει το γεωτρύπανο της ΕΝΙ) το όλο σχέδιο είναι σχεδόν νεκρό.

Και αυτό δεν είναι καθόλου ένα απίθανο σενάριο, δοθέντος ότι ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε πως η Τουρκία δεν θα επιτρέψει ποτέ την αρπαγή φυσικών πόρων από την Ανατολική Μεσόγειο, με την μέθοδο του αποκλεισμού της ΄Αγκυρας και της Βόρειας Κύπρου.

«Σχέδιο Κοινού Ενδιαφέροντος» της ΕΕ αναζητά ενδιαφερόμενους  ιδιώτες επενδυτές

Εν γνώσει των κινδύνων που συνοδεύουν έναν υποθαλάσσιο αγωγό στην Ανατολική Μεσόγειο, οι κορυφαίες εταιρείες πετρελαίου και αερίου δεν επέδειξαν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στο σχέδιο EastMed. Αυτό είναι ανησυχητικό, αφού τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια για την εγκατάσταση του αγωγού αναμένεται να διατεθούν από ιδιώτες επενδυτές, των οποίων υπάρχει αισθητή έλλειψη – παρά τα 35 εκατομμύρια χρηματοδότησης από την ΕΕ, που θέλει να προαγάγει αυτό που θεωρεί ως Σχέδιο Κοινού Ενδιαφέροντος («Project of Common Interest»).

Ανταγωνιστής του ΤΑP;

Αλλά ακόμη και για την ΕΕ ο EastMed αποτελεί κάποιον πονοκέφαλο, αφού η υλοποίησή του πραγματοποίησή του θα καθιστούσε τον Νότιο Διάδρομο Αερίου, που ως τώρα απαρτίζεται μόνο από τον αγωγό της Αδριατικής (ΤΑΡ), περιττόν, με την δημιουργία ενός ανταγωνιστή του.

Η τιμή του φυσικού αερίου που θα μεταφέρεται από τον EastMed μπορεί να καταστεί το μεγαλύτερο από τα εμπόδια. Εάν το κόστος παραγωγής αερίου της Ανατολικής Μεσογείου αποδειχτεί να είναι $4-5/MMBtu (τέσσερα έως πέντε δολάρια το εκατομμύριο μονάδες θερμότητας) όπως αναμένεται, συν την προσθήκη του κόστους της μεταφοράς, θα υποβίβαζε το αέριο του EastMed στην τελευταία θέση επιλογής (σ.σ; για τους αγοραστές – καταναλωτές), μεταξύ των φυσικών αερίων διαφόρων προελεύσεων στην ευρωπαϊκή αγορά (…) Ολα αυτά θα μπορούσαν όμως να αλλάξουν εάν μια χώρα της Ανατολικής Μεσογείου ανακάλυπτε ένα γιγάντιο απόθεμα αερίου, αλλάζοντας τα κόστη της παραγωγής ή ακόμη και της υγροποίησης», προσθέτει, πάντως, η ανάλυση δίνοντας και μια νότα αισιοδοξίας στο όλο εγχείρημα.

Εν αναμονή των γεωτρήσεων

Εξηγεί: «Πράγματι, εντός του 2019 πρόκειται να γίνουν πολλές γεωτρήσεις σε σημαντικά πεδία στις ΑΟΖ της Κύπρου, της Αιγύπτου και του Ισραήλ.

Οι δοκιμές της Exxon Mobil στο οικόπεδο 10 της Κύπρου θα μπορούσε να δείξει την γενική ελκυστικότητα της Κύπρου, ως μια χώρας παραγωγού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι γεωτρήσεις έχουν ήδη αρχίσει με τα αποτελέσματα να αναμένονται στο πρώτο τρίμηνο του 2019.

Οι έρευνες της ΕΝΙ στο πεδίο “Νουρ” της αιγυπτιακής ΑΟΖ, παράπλευρα του “Ζορ”, είναι μια ακόμα πιο “καυτή” προοπτική, με την BP να αγοράζει τελευταία μερίδια εκεί που πιθανότατα θα αποδειχτεί η λαμπρότερη όλων των άλλων πηγών φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο εάν μια μεγάλη ανακάλυψη επιβεβαιωθεί θα χρησιμοποιηθεί πιθανότατα για τους σκοπούς της Αιγύπτου (σ.σ. κάλυψη εσωτερικής κατανάλωσης και πολύ αργότερα εξαγωγές και μάλιστα από δικούς σταθμούς ΥΦΑ, με χρήση πλοίων), γεγονός που λειτουργεί αρνητικά για τον EastMed».

«Ετσι», καταλήγει η ανάλυση, «η μόνη ελπίδα του EastMed είναι ο 2ος κύκλος αδειοδότησης του Ισραήλ, του οποίου τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν τον Ιούλιο 2019, να οδηγήσει σε δύο ανακαλύψεις σαν το κοίτασμα “Λεβιάθαν”, που θα καθιστούσαν κερδοφόρα την εγκατάσταση του αγωγού. Στο μεταξύ οι προοπτικές του EastMed είναι μάλλον σκοτεινές…