Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την εξάπλωση μίας πυρκαγιάς σαν αυτή που προκάλεσε την τραγωδία στο Μάτι είναι ουσιαστικά το άρωμα των πεύκων αποκαλύπτει ο ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός, καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Αθηνών, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Σε συνέντευξή του στο sputniknews.gr αναφέρει πώς οι άνεμοι θα μπορούσαν να προβλεφθούν, ενώ για την ελπίδα ότι η Μαραθώνος θα μπορούσε να αποτελέσει ανάχωμα στην πυρκαγιά σχολιάζει ότι δυστυχώς υπήρχαν ψηλά πεύκα και στις δύο πλευρές του δρόμου τα οποία καιγόντουσαν από την περιοχή του Βουτζά.
Έχουμε πολλά πευκοδάση, το πεύκο επιτείνει την επέκταση μίας πυρκαγιάς;
Ασφαλώς. Τα δάση αυτά που έχει τώρα το Πεντελικό Όρος δεν υπήρχαν στο παρελθόν. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ένας διάσημος καθηγητής έγραψε το κλίμα της Αττικής. Υπήρχαν χαρουπιές, μυρτιές, βελανιδιές, εκτός από πεύκα τα οποία ο Αιγινίτης τα τοποθετούσε μόνο στην περιοχή του Σχοινιά και εκεί καταλήγει το Πεντελικό Όρος. Είναι μικρή πειροχή.
Τα πεύκα είναι μεταγενέστερες δεντροφυτεύσεις.
Δεν ελήφθη υπόψιν ότι σε μεγάλη έκταση αυτά τα πεύκα επειδή είναι τόσο εύφλεκτα, είναι τόσο όμορφα και μυρίζουν τόσο ωραία αλλά αυτή η αύρα από τις μυρωδιές τους είναι αρωματικές ενώσεις που μαζί με το ρετσίνι που περιέχουν τα κάνουν και γίνονται μπουρλότο.
Δηλαδή αν ανάψει ένα πεύκο θα επικοινωνήσει με ένα άλλο σε απόσταση ακόμα και 50 μέτρων και θα το κάψει και το άλλο και ας μην έχει πάει ούτε κουκουνάρα πάνω του.
Από τη θετική μεταφορά καυτής μάζας, αέρα ο οποίος αναφλέγει τα τερπένια (φυσικές ουσίες προερχόμενες από τα φυτά, στις οποίες οφείλονται οι μυρωδιές) που εκπνέει κάθε πεύκο, μαζί με τις βελόνες και το ρετσίνι είναι έτοιμο να ανάψει. Έτσι λοιπόν οι δεντροφυτεύσεις πρέπει να γίνονται με προσοχή και μετά από ασφαλή συνεννόηση και γνώση τι υπήρχε σε κάθε σημείο πριν την πυρκαγιά.
Το ίδιο έγινε και στη Ρωσία, θυμάστε τις πυρκαγιές του 2010 αλλά αναγεννήθηκε εκεί το δάσος κατά έναν πολύ ικανοποιητικό τρόπο αλλά με γηγενή και αυτόχθονα δέντρα. Όχι αυτό το κακό να μεταφέρουμε το χαλέπι (Χαλέπιος πεύκη) παντού στην Ελλάδα παντού και να έχουμε αυτό το μεγάλο πρόβλημα των μαζικών πυρκαγιών το οποίο επαναλαμβάνεται. Κάθε πέντε ή δέκα χρόνια έχουμε και μία μεγάλη πυρκαγιά.
Τι έφταιξε και πήρε τέτοια διάσταση η πυρκαγιά στο Μάτι;
Πολύ δύσκολο και πολύπλοκο ζήτημα. Συνήργησαν πολλοί παράγοντες.
Χάθηκε η πρώτη ευκαιρία να σταματήσει η φωτιά στην Καλλιτεχνούπολη. Από την ώρα που πήγε στο βουτζά και φύσηξε άνεμος δυτικό νοτιοδυτικός τα πράγματα ήταν πάρα πολύ επικίνδυνα όπως και εξελίχθηκαν.
Θεωρούσαν πολλοί ότι θα σταματούσε η πύρινη λαίλαπα πάνω από τη λεωφόρο Μαραθώνος, δυστυχώς εκεί υπήρχαν ψηλά πεύκα και από τις δύο πλευρές του δρόμου, τα οποία καιγόντουσαν από την περιοχή του Βουτζά, κατέβαιναν το βουνό.
Οι άνεμοι σε αυτή την περίπτωση ονομάζονται καταβάτες γιατί κατεβαίνουν το βουνό, και ο αέρας γίνεται ακόμα πιο ξηρός και επικίνδυνος δεδομένου ότι μεταφέρονται καυτές και ξηρές αέριες μάζες, φλόγες οι οποίες καίνε και τα δέντρα που είναι απέναντι. Έτσι διαδόθηκε πάρα πολύ γρήγορα η πυρκαγιά απέναντι στον οικισμό που είναι το Μάτι.
Στον οποίο οικισμό, φαίνεται ότι δεν υπήρχαν σχέδια διαφυγής των κατοίκων σε περίπτωση δασικής πυρκαγιάς και ειδικά δασικής πυρκαγιάς τέτοιας έκτασης και έντασης.
Η δασική πυρκαγιά αυτή χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλές θερμοκρασίες, όχι μόνον ισχυρούς ανέμους. Γι’ αυτό και έλιωσαν ζάντες και μεταλλικά αντικείμενα. Φαίνεται ότι η θερμοκρασία ξεπέρασε και τους 1300 βαθμούς σε ορισμένα σημεία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η διαφυγή να είναι πάρα πολύ δύσκολη εκτός αν γινόταν κάπως πιο έγκαιρα, αν γινόταν όταν κατέβηκε η πύρινη λαίλαπα στον Βουτζά, απέναντι από το Μάτι.
Υπάρχουν μοντέλα προειδοποίησης που η χώρα μας δεν τα εφαρμόζει και θα έπρεπε για να ειδοποιεί τους κατοίκους;
Η χώρα μας έχει ένα πάρα πολύ δύσκολο ανάγλυφο, το τοπογραφικό ανάγλυφο είναι πολύπλοκο και δύσκολο. Οι άνεμοι λοιπόν ενώ είναι εύκολοι στο Αιγαίο πέλαγος επειδή είναι βοριάδες ή νοτιάδες σε άλλα σημεία είναι προβλέψιμοι σε ένα ποσοστό. Οι άνεμοι όμως σε χαράδρες όπως αυτοί που κατέβηκαν από Βουτζά και πήγε και έπεσε η πύρινη λαίλαπα πάνω στο Μάτι αυτό είναι δύσκολο, μπορούσε όμως να προβλεφθεί αν επιχειρησιακά είχαν χρησιμοποιηθεί μοντέλα τα οποία τα έχουμε φτιάξει στην Ελλάδα τα έχουμε φτιάξει με αρκετή δουλειά και είναι σε γνώση της Πολιτείας. Δεν χρησιμοποιούνται γιατί θεωρούνται ότι είναι σε πειραματικό στάδιο.
Το χειρότερο είναι ότι δεν είχαν γίνει ασκήσεις επί χάρτου αλλά και ασκήσεις στ’ αλήθεια, δεν υπήρχε μία σειρήνα, δεν χτύπησαν ούτε καν οι καμπάνες και δεν πρόλαβε κανείς να ειδοποιήσει με συστήματα που τα οποία ήταν διαθέσιμα όπως με sms στα κινητά. Γενικά υπήρξε μία πολύ δύσκολη περίοδος εκπλήξεως για πολλούς θα έπρεπε αυτά να έχουν ληφθεί σαν από τα χειρότερα σενάρια.
Δυστυχώς είδαμε αυτό το χειρότερο σενάριο ζωντανά πριν καν γίνει μία άσκηση ζωντανή.
Στο μέλλον θα αυξηθούν οι πυρκαγιές και λόγω κλίματος;
Ασφαλώς, η επικίνδυνη περίοδος θα επεκταθεί όπως υπολογίζουμε σε μελέτη που έχουμε κάνει για λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος τουλάχιστον κατά 1,5 μήνα. Δηλαδή αν τώρα ξεκινάμε τα μέτρα δασοπροστασία τον Μάιο μετά από 50 χρόνια θα ξεκινάμε τον Απρίλιο ίσως και νωρίτερα.
Επομένως πρέπει να λαμβάνονται όλα αυτά υπόψιν για όσους ανθρώπους μένουν σε παρόμοιους οικισμούς. Δυστυχώς θρηνήσαμε θύματα, και μικρά παιδιά και νέους ανθρώπους και θρηνήσαμε κομμάτι από το μέλλον της χώρας μας που είναι τόσο μικρή και τόσο φτωχή.
Πρέπει για να μην ξανασυμβούν αυτά να ενημερωθούν όλοι τι πρέπει να κάνουν σε μία πυρκαγιά, όπως ενημερώνονται και ξέρουν τι πρέπει να κάνουν στον σεισμό. Πρέπει οι τοπικοί λεγόμενοι άρχοντες να ενημερώνουν και να παραβρίσκονται εκεί που γίνονται οι φυσικές καταστροφές. Οι φυσικές καταστροφές δεν γίνονται για να τρέχουν οι πυροσβέστες και το λιμενικό, γίνονται για να ενημερώνεται ο κόσμος εκεί που ζει ότι ο ίδιος μαζί με τα αγαθά και τον παράδεισο στον οποίο ζούνε, να μαθαίνουν ότι και αυτός ο παράδεισος μπορεί να γίνει μια κόλαση όπως έγινε στο Μάτι.
Η θάλασσα ήταν λύση για τέτοιου μεγέθους πυρκαγιά, τέτοιας έντασης;
Ασφαλώς ήταν η λύση. Και δυστυχώς επειδή ήταν τόσο περίεργη η χωροταξία των δρόμων ήταν η η λύση. Δυστυχώς οι επισκέπτες δεν ήξεραν πώς να φτάσουν στη θάλασσα και οι αυτόχθονες δεν πίστεψαν ότι μπορεί να μεταφερθεί μία τέτοια θεομηνία τόσο γρήγορα, μέσα σε 2-3 ώρες από τον Βουτζά να κατακάψει ολόκληρο τον οικισμό. Επομένως η θάλασσα ήταν μία πάρα πολύ σοβαρή λύση.
Χρειάστηκε να κολυμπήσουν οι άνθρωποι, έχει και η θάλασσα εκεί πολλά εμπόδια. Η όλη επιχείρηση στηρίχθηκε στην αυτοθυσία των λιμενικών.
Τι θα πρέπει να γίνει στην περιοχή άμεσα;
Οι άνθρωποι να πάνε να σώσουν ο,τιδήποτε μπορεί να σωθεί. Να πηγαίνουν μόνο οι μεγάλοι, όχι τα μικρά παιδιά, να φοράνε μάσκες γιατί έχει αναθυμιάσεις και είναι επικίνδυνες, να μαζέψουν ό,τι μπορούν και μετά να καθίσουν μαζί με την Πολιτεία και να σχεδιάσουν το μέλλον του οικισμού στο Μάτι.
Να καθίσουν να δουν βήμα — βήμα πώς κάηκαν τα σπίτια τους, ναι μεν ήταν δασική πυρκαγιά αλλά λίγο πολύ όταν μπει κανείς μέσα σε ένα δάσος, σε ψηλά δέντρα και αυτά ακουμπούν στο σπίτι είναι βέβαιο ότι εκτίθενται σε έναν επιπλέον κίνδυνο.
με Αριθμό Μητρώου 12691
