Το πλανητικό σύστημα και οι Εξωπλανήτες

Του Κώστα Κέντζου

Κατά καιρούς ανακοινώνονται εντοπισμοί πλανητικών συστημάτων με πλανήτες να περιφέρονται γύρω από άστρα ανάλογα με το δικό μας Ηλιο.

Επιστήμονες της αποστολής Κέπλερ της NASA, ψάχνουν για πλαν’ητες μεγέθους ανάλογου με της Γης, στην «κατοικήσιμη ζώνη», δηλαδή στην περιοχή γύρω από τα άστρα, όπου το νερό αν υπάρχει θα μπορεί να είναι σε υγρή κατάσταση.

Για να μετρηθεί με ακρίβεια το μέγεθος ενός τέτοιου, εξωπλανήτη, πρέπει να είναι γνωστό με ακρίβεια το μέγεθος του άστρου του. Για το σκοπό αυτό, οι επιστήμονες εξετάζουν π.χ. τα ηχητικά κύματα που δημιουργεί ο αναβρασμός των υλικών του άστρου κάτω από την επιφάνειά του.

Εξετάζουν, δηλαδή, το εσωτερικό του, όπως οι γεωλόγοι χρησιμοποιούν τα σεισμικά κύματα για να μελετήσουν το εσωτερικό της Γης. Στην περίπτωση των άστρων μιλάμε για αστροσεισμολογία.

Τα ηχητικά κύματα ταξιδεύουν μέσα στο άστρο και επιστρέφοντας μεταφέρουν πληροφορία ως την επιφάνειά του, καθώς προκαλούν ταλαντώσεις που το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ καταγράφει ως ένα ταχύτατο τρεμόπαιγμα της φωτεινότητας του άστρου.

Οπως οι καμπάνες, τα μικρά άστρα αντηχούν σε υψηλότερες συχνότητες, ενώ τα μεγάλα σε χαμηλότερες.

Οι πρώτοι εξωπλανήτες που ανακαλύφθηκαν ήταν αεριώδεις γίγαντες. Καθώς η τεχνολογία αναπτυσσόταν, όλο και μικρότεροι πλανήτες ανακαλύπτονταν γύρω από μακρινά άστρα και το Κέπλερ έδειξε ότι οι εξωπλανήτες με μέγεθος ανάλογο με της Γης δεν είναι διόλου σπάνιοι.

Η ανακάλυψη του νέου μικροσκοπικού πλανήτη φτάνει τα όρια του τηλεσκοπίου και μπορεί να γίνει μόνο αν ένας πλανήτης τέτοιου μεγέθους κινείται γύρω από φωτεινά άστρα, που επιπλέον διανύουν μια ήρεμη φάση της ζωής τους, ώστε να μην υπάρχουν μεταβολές φωτεινότητας, εξαιτίας δραστηριότητας που συμβαίνει στα ίδια τα άστρα.

Οι αστρονόμοι θεωρούν τώρα ότι και οι μικροί πλανήτες, όπως ο Ερμής ή και ακόμα μικρότεροι, πρέπει να είναι αρκετά κοινοί στο σύμπαν.

Πριν από μερικές δεκαετίες, γνωρίζαμε ένα και μοναδικό πλανητικό σύστημα, το δικό μας. Δεν ξέραμε ούτε αν υπάρχουν άλλα, ούτε αν αυτά θα έχουν πλανήτες ανάλογους με του ηλιακού συστήματος.

Τώρα γνωρίζουμε όχι μόνο ότι η ύπαρξη πλανητικών συστημάτων γύρω από τα άστρα είναι μάλλον ο κανόνας παρά η εξαίρεση, αλλά και ότι οι πλανήτες υπάρχουν σε μεγαλύτερο φάσμα μεγεθών: από μεγαλύτεροι του Δία, μέχρι μικρότεροι του Ερμή.