Medscapes: Μια ενιαία μεθοδολογία για τη χαρτογράφηση των τοπίων της Ανατολικής Μεσογείου

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το συνέδριο λήξης του ερευνητικού έργου Medscapes που πραγματοποιήθηκε στην Ιορδανία με την παρουσία και των δυο εταίρων από την Ελλάδα, το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (Med-INA) και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Το έργο Medscapes που υλοποιήθηκε από οκτώ οργανισμούς και πανεπιστήμια στην Ελλάδα, την Ιορδανία, την Κύπρο και τον Λίβανο, έχει ως αποτέλεσμα μια ενιαία μεθοδολογία για τη χαρτογράφηση και αξιολόγηση των τοπίων της Ανατολικής Μεσογείου.

Η εξειδίκευση της μεθοδολογίας σε τοπία αμιγώς Μεσογειακά ήταν η πλέον καινοτόμα δράση του έργου και μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για τους φορείς λήψης αποφάσεων σε θέματα χωρικού σχεδιασμού και διαχείρισης φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

Το τοπίο, δυναμικό και συνεχώς εξελισσόμενο, όπως το αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι και το συν-διαμορφώνουν μαζί με τις φυσικές διεργασίες, υπερβαίνει την έννοια του «φυσικού» ή του «όμορφου» και αναφέρεται στο σύνολο των περιοχών, είτε αυτές θεωρούνται ως «υποβαθμισμένες» είτε ως «καθημερινές».

Έτσι λοιπόν, η μελέτη του τοπίου στοχεύει ακριβώς στο να αναδείξει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε περιοχής, ενσωματώνοντας με ουσιαστικό τρόπο τις αντιλήψεις και τις απόψεις των τοπικών πληθυσμών, ούτως ώστε να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο διαχείρισης σε τοπικό επίπεδο.

Με τη συμμετοχή όλων των εταίρων του έργου και προσκεκλημένων ομιλητών από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, το συνέδριο παρουσίασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καλύπτοντας πολλές θεματικές ενότητες και δίνοντας στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να ανταλλάξουν εμπειρίες και απόψεις σε ένα κλίμα εποικοδομητικού διαλόγου.

Τα θέματα που παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν στο συνέδριο επιχείρησαν να συνδέσουν το πλούσιο πολιτισμικό παρελθόν της Ανατολικής Μεσογείου με τις κοινές προκλήσεις και τα μείζονα ζητήματα που παρουσιάζονται σήμερα –μεταξύ άλλων, σε σχέση με την προστασία και ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς, τη διαχείριση του αγροτικού τοπίου, τον αστικό χώρο και τον σχεδιασμό των κοινοχρήστων χώρων, το πλαίσιο και τα εργαλεία του χωρικού σχεδιασμού, τον συμμετοχικό σχεδιασμό σε όλα τα επίπεδα, καθώς και την εκπαίδευση σε θέματα διαχείρισης του τοπίου.

Αξίζει να σημειωθούν οι παρεμβάσεις των Ελλήνων εταίρων σε ό,τι αφορά στις μεθόδους χαρακτηρισμού και αξιολόγησης του τοπίου στη Μεσόγειο με στόχο την ουσιαστική ενσωμάτωση της πολιτισμικής διάστασης στο χωρικό σχεδιασμό από το Med-INA, καθώς και στη χρήση των αποτελεσμάτων και των μεθοδολογικών εργαλείων του έργου σαν εκπαιδευτικό υλικό για την τριτοβάθμια εκπαίδευση από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Κοινή διαπίστωση των εταίρων και των υπολοίπων συμμετεχόντων ήταν πως το εννοιολογικό πλαίσιο του τοπίου και οι επιστημονικές προσεγγίσεις για τη μελέτη του χρήζουν περαιτέρω ανάπτυξης καθώς, παρ’ όλες τις πρακτικές δυσκολίες, συνιστούν έναν κλάδο που σπάει τα στεγανά μεταξύ φύσης, ανθρώπου και πολιτισμού, ο οποίος μπορεί να αποτελέσει σημαντική πλατφόρμα για τον εκδημοκρατισμό του σχεδιασμού σε όλα τα επίπεδα.