Εν δυνάμει πηγή πλούτου οι εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες

Μία «χρυσή» συμβουλή βγαλμένη από την παράδοση. Καρύδια, κορόμηλα, κεράσια, βατόμουρα, δαμάσκηνα, που προέρχονται από οπωρώνες της ελληνικής υπαίθρου, οι οποίοι, όμως, έχουν εγκαταλειφθεί θα μπορούσαν να “πλουτίσουν” και πάλι το τραπέζι κατοίκων αγροτικών περιοχών ή και να αποτελέσουν ένα επιπλέον εισόδημα.

   Στην αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων οπωρώνων -έργο που εντάσσεται στην Πράξη “Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)”, συντονίζεται από τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και υλοποιείται από το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών- αναφέρθηκε ο διδάκτωρ βιολογίας Νίκος Νικήσιανης, μιλώντας στην ημερίδα, με θέμα “Η αξία των δασών της Ελλάδας: Μεθοδολογία εκτίμησης και κατανομή της στον χώρο” που διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων.

   Με τον όρο “οπωρώνας” περιγράφεται κάθε φυτεία δέντρων ή θάμνων που προορίζονται για παραγωγή τροφίμων. Ο οπωρώνας μπορεί να περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα είδη δέντρων που παράγουν φρούτα ή άλλους εδώδιμους καρπούς. Η καλλιέργεια τέτοιων -συνήθως μικτών- συστάδων οπωροφόρων δέντρων αποτελεί εδώ και πολλούς αιώνες μία διαδεδομένη γεωργική πρακτική στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές της Ελλάδας.

Οι ορεινοί οπωρώνες αυτοί δημιουργούνταν κυρίως γύρω από μόνιμους ή περιστασιακούς οικισμούς, καθώς και κοντά σε ορεινά χωράφια, βοσκολίβαδα και άλλους χώρους δραστηριότητας. Φιλοξενούσαν κυρίως δέντρα των γενών Prunus (κορομηλιά, δαμασκηνιά, κερασιά, βυσσινιά) και Pyrus (αχλαδιά, γκορτσιά), καθώς και μηλιές, κυδωνιές, καρυδιές κ.ά.

   “Ωστόσο, σήμερα, η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των οπωρώνων έχει εγκαταλειφθεί, λόγω της εγκατάλειψης των περισσότερων ορεινών οικισμών και της εντατικοποίησης-εμπορευματοποίησης της αγροτικής παραγωγής. Οι εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες συγκεντρώνονται κυρίως εντός και γύρω από εγκαταλελειμμένους οικισμούς ή οικισμούς που κατοικούνται, αλλά οι κάτοικοί τους δεν συνεχίζουν τις παραδοσιακές καλλιέργειες” διευκρίνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Νικήσιανης.

   Στο πλαίσιο της μελέτης του κατέγραψε σε επτά περιοχές (Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου, Οροσειρά Ροδόπης, Όρη Λεκάνης – Στενά Νέστου, Όρος Μπέλες, Ορεινό τόξο Αλμωπίας, Όρος Γράμμος, Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου), 481 θέσεις, όπου υπάρχουν καλλιεργημένα ή αυτοφυή οπωροφόρα δέντρα και θάμνοι.

   “Όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ορεινών, παραδοσιακών οπωρώνων, αυτό είναι υπό διευκρίνιση, καθώς οι περισσότεροι έχουν εγκαταλειφθεί εδώ και δεκαετίες, με αποτέλεσμα η κατάστασή τους να είναι κακή και συνεχώς να επιδεινώνεται” τόνισε ο κ.Νικήσιανης.

   Όπως εκτίμησε, η διατήρηση των παλιών οπωρώνων μπορεί να προσφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη. Τα δέντρα και οι εκτάσεις γύρω από αυτούς μπορούν να παρέχουν τροφή σε μελίσσια, μία δυνατότητα που ήδη αξιοποιείται σε περιοχές.

Επίσης, στον βαθμό που καλύπτουν τις τροφικές ανάγκες ειδών της άγριας πανίδας, όπως η καφέ αρκούδα, μπορούν να περιορίσουν σημαντικά τις ζημιές που μπορεί αυτή να προκαλέσει στο υπόλοιπο φυτικό και ζωικό κεφάλαιο.

Τέλος, η παρουσία, εντός των παλιών ορεινών οπωρώνων, ποικιλιών που έχουν σταματήσει να καλλιεργούνται, τους καθιστά μία αναντικατάστατη γενετική δεξαμενή για ολόκληρη την αγροτική παραγωγή.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η επανένταξη των εγκαταλελειμμένων οπωρώνων στην παραγωγή, μπορεί να προσφέρει ένα εισόδημα στις τοπικές κοινωνίες και τους παραγωγούς, ώστε αυτό να λειτουργήσει σαν ένα ουσιαστικό κίνητρο για τη διατήρηση και την ορθή διαχείρισή τους.

Ecozen.gr με πληροφορίες από ΑΜΠΕ