Off-griders : Αυτοί που παράτησαν τις σύγχρονες ανέσεις για τη βιώσιμη ζωή

Τα τελευταία χρόνια μιλάμε συχνότερα για τη βιώσιμη διαβίωση και πόσο καλό κάνει στο περιβάλλον οι αλλαγές στον τρόπο ζωής ενός ανθρώπου ή μιας κοινωνίας ώστε να εξασφαλιστεί η εναρμόνιση με φύση. Είναι όμως απλά μια άλλη φιλοσοφία για τον τρόπο ζωής και σχέσης με τη φύση ή περιορίζεται μόνο στο πρακτικό κομμάτι των καθημερινών επιλογών; Πόσο επηρέασε τους ανθρώπους η πανδημία του κορωνοϊόυ στο να αλλάξουν τρόπο ζωής και να επιλέξουν τη βιωσιμότητα έναντι της άνεσης;

Η βιώσιμη διαβίωση περιγράφει έναν τρόπο ζωής που επιχειρεί να μειώσει τη χρήση των φυσικών πόρων της Γης από ένα άτομο ή μια κοινωνία . Οι άνθρωποι που αποφασίζουν να «θυσιάσουν» τις συνήθειές τους ή κάποιες ανέσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής στην προσπάθειά τους να μειώσουν το οικολογικό τους αποτύπωμα (συμπεριλαμβανομένου του αποτυπώματος άνθρακα ) ξεκινούν από αλλαγές στο ίδιο τους το σπίτι, στον τρόπο μετακινήσεών τους, την κατανάλωση ενέργειας και τη διατροφή τους.

Οι υποστηρικτές του στοχεύουν να κάνουν τη ζωή τους με τρόπους που να συνάδουν με τη βιωσιμότητα , να είναι φυσικά ισορροπημένοι και να σέβονται τη συμβιωτική της ανθρωπότητας σχέση με τη φυσική οικολογία της Γης .

Μικρές πόλεις και αστικά κέντρα υιοθετούν αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας τους με διάθεση να μετατραπούν σε πιο οικολογικούς τόπους με αρχές απλής διαβίωση οι οποίες ευνοούν της αυτάρκεια ιδιαίτερα στην παραγωγή τροφίμων.

Υπάρχουν όμως και άνθρωποι ή ομάδες ανθρώπων που πάνε ακόμα παραπέρα την έννοια της βιώσιμης διαβίωσης. Αποφασίζουν να «μηδενίσουν» το αποτύπωμά τους, να ζήσουν από τη γη, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ζώντας «εκτός δικτύου»

Στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική ο αριθμός αυτών των ανθρώπων ολοένα και αυξάνεται. Αποχαιρετούν τις ανέσεις της σύγχρονης ζωής και αποσύρονται από το δίκτυο για να εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία, τη σύνδεση με τη φύση και την αίσθηση της κοινότητας. Αυτό ονομάζεται «ζωή εκτός δικτύου» ή off the grid και σύμφωνα με όσους απολαμβάνουν αυτόν τον τρόπο ζωής είναι η απόλυτη βιώσιμη διαβίωση.

Ορισμένοι κάτοικοι «εκτός δικτύου» παράγουν τη δική τους ηλεκτρική ενέργεια, συλλέγουν το δικό τους νερό και καλλιεργούν τα δικά τους τρόφιμα. Άλλοι ζουν με κάποιες σύγχρονες ανέσεις αλλά αποφεύγουν άλλες.

Παρά τα σαφή περιβαλλοντικά οφέλη, υπάρχουν σημαντικά πρακτικά, νομικά και οικονομικά εμπόδια για τη μετάβαση στο δίκτυο. Οι παραγωγοί εκτός δικτύου ασκούν πιέσεις στις κυβερνήσεις για να το κάνουν ευκολότερο. Το να βγεις από το δίκτυο σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψεις κάποια πράγματα. Αλλά όσοι το έχουν κάνει αισθάνονται ότι κέρδισαν περισσότερα από όσα έχασαν.

Από την εύπορη ζωή στην βιώσιμη απλότητα

Πριν από δύο χρόνια, η πρωινή ρουτίνα της Kirsty Tizard ήταν ακριβώς αυτό: μια ρουτίνα. Κάθε μέρα ανέβαινε το δρόμο, πήγαινε στην καφετέρια της, μιλούσε με τους ίδιους ανθρώπους και ολοκλήρωνε τις ίδιες εργασίες με την προηγούμενη μέρα. Στα χαρτιά, η Κίρστι είχε όλα τα χαρακτηριστικά της εύπορης μεσαίας τάξης – ως ιδιοκτήτρια καφετέριας, η επαγγελματική της ζωή ήταν κάτι που πολλοί ονειρεύονται. Αλλά ακριβώς κάτω από την επιφάνεια ένιωθε ανήσυχη με την ίδια ρουτίνα.

Η ίδια και ο σύζυγός της ήταν πάντα σταθεροί οπαδοί της αειφορίας και η ιδέα να κάνουν κάτι ριζικά διαφορετικό πλανιόταν ανάμεσά τους για περίπου 10 χρόνια, σαν μια ημιτελής συζήτηση. Η μπάλα έπεσε τελικά όταν, τον Απρίλιο του 2017, ένας στενός συγγενής στην ίδια ηλικία με την Kirsty έφυγε από τη ζωή. “Είχα μια έντονη αίσθηση ότι η ζωή ήταν σύντομη και ότι έπρεπε να κάνω αυτό που πραγματικά είχε σημασία και γρήγορα”, λέει.

Το ζευγάρι παραιτήθηκε από τις δουλειές του, άφησε πίσω του ένα άνετο σπίτι στο Ντέβον για να μετακομίσει μαζί με τα τέσσερα παιδιά του 60 μίλια μακριά σε μια παράξενη δασική καλύβα – και σε μια ολοκαίνουργια ζωή.

Το Tinkers Bubble είναι μια κοινότητα 14 ατόμων στο Σόμερσετ της Αγγλίας, που αποφάσισαν να ξεφύγουν από τα δεσμά της σύγχρονης ζωής και να ακολουθήσουν μια πιο απλή ζωή.

Η νέα πρωινή ρουτίνα της Kirsty έχει ως εξής: ξυπνάει με τον ήλιο, κατεβαίνει το λόφο, αρμέγει τις αγελάδες και ετοιμάζει πρωινό με τσάι που ζεσταίνεται με αέριο, φρεσκοκομμένα λαχανικά και αυγά που μάζεψε το πρωί. Το υπόλοιπο της ημέρας το περνάει με το βοτάνισμα και τη φροντίδα του κοπαδιού, ενώ οι άλλοι γύρω της κόβουν ξύλα, συντηρούν τα σπίτια και μαγειρεύουν. Όταν έρθει η ώρα για να κάνει το μπάνιο της πηγαίνει συνήθως στη γειτονική λίμνη.

Οι off-gridders

Η Kirsty είναι μέρος ενός κινήματος που εξαπλώνεται αθόρυβα σε όλη την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες: οι off-gridders.

Άνθρωποι που, για οποιονδήποτε λόγο, αποφάσισαν να ζήσουν μακριά από τα ραντάρ, μακριά από τα σούπερ μάρκετ, τους λογαριασμούς ρεύματος και τα μποτιλιαρίσματα, πιο κοντά στη φύση και τις δικές τους βιώσιμες λύσεις ενέργειας.

Το να βγεις από το δίκτυο σημαίνει να αποσυνδεθείς από ένα ή περισσότερα από αυτά τα συστήματα.

Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, με τα μακρά διακρατικά καλώδια που διασχίζουν τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες, αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο πέμπτα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (εκτιμάται ότι το 30% της ηλεκτρικής ενέργειας χάνεται κατά τη διαδρομή της στο δίκτυο).

Η  απελευθέρωση από την ηλεκτρική ενέργεια είναι επομένως, σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, το πιο σημαντικό βήμα που μπορεί να κάνει ένα άτομο ως προς την ουδετερότητα του άνθρακα. Για να το πετύχουν αυτό, οι κάτοικοι εκτός δικτύου παράγουν τη δική τους ηλεκτρική ενέργεια με διάφορους τρόπους, χρησιμοποιώντας το νερό, τον άνεμο και τον ήλιο.

Αυτή η υπόσχεση βιωσιμότητας είναι που αποτελεί την αρχική έλξη για πολλούς χρήστες που δεν χρησιμοποιούν το δίκτυο. Το να ζείτε σε ένα μικρότερο σπίτι, να το τροφοδοτείτε μόνοι σας με ρεύμα και να συμπληρώνετε τη διατροφή σας με λαχανικά από ένα μικρό οικόπεδο, σας κάνει να είστε όσο πιο βιώσιμος γίνεται στη σύγχρονη εποχή.

Ο “βασιλιάς” του δικού του κόσμου

Ο Martin Burlund, ένας 35χρονος δημοσιογράφος από τη Δανία, είναι άλλος ένας τέτοιος σκληροπυρηνικός off-gridder, ο οποίος έχτισε το δικό του μικροσκοπικό σπίτι νότια της Κοπεγχάγης το οποίο τροφοδοτεί μόνος του με ρεύμα, έφτιαξε τα υδραυλικά και εξασφάλισε πόσιμο νερό. Για τον ίδιο, η απομάκρυνση από το δίκτυο είναι ένα είδος αυτοεπιβαλλόμενου ανταγωνισμού. “Θέλω να είμαι το πιο βιώσιμο άτομο που μπορώ να είμαι”, λέει ο Martin.

Το βραβείο του είναι η ανταμοιβή του αισθήματος της πλήρους ιδιοκτησίας του σπιτιού του και, συνεπώς, της ζωής του. “Όταν κάθομαι εκεί και πίνω καφέ στον κήπο μου, γνωρίζοντας ότι εγώ προσωπικά έχτισα κάθε κομμάτι του σπιτιού που κοιτάζω, αισθάνομαι σαν βασιλιάς. Έφτιαξα αυτούς τους τοίχους με τα ίδια μου τα πόδια και οι τοίχοι μου κόστισαν συνολικά 1. 000 κορώνες [120 ευρώ]. Είναι κάτι σαν ένα αστείο που δεν παλιώνει ποτέ” .

“Θέλω να ζήσω σαν σύγχρονος Θορώ, ποιος είναι μαζί μου;”

Το δίκτυο του Off-grid.net

Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε κοινότητες εκτός δικτύου στις ΗΠΑ και την Ευρώπη έχει διπλασιαστεί τα τελευταία δέκα χρόνια. Αυτή η εξέλιξη είναι εμφανής στην ανάπτυξη του Off-grid.net, ενός φόρουμ για τους χρήστες που δεν χρησιμοποιούν το δίκτυο για να ανταλλάσσουν συμβουλές, ελπίδες και φόβους σχετικά με το μεγάλο άλμα.

Στα δωμάτια συνομιλίας του, η επιθυμία να ξεφύγει κανείς από την αστική χύτρα πίεσης είναι αισθητή, με αναρτήσεις όπως “Ψάχνω έναν τύπο για να ξεφύγω από την κούρσα των αρουραίων” και “Θέλω να ζήσω σαν σύγχρονος Θορώ, ποιος είναι μαζί μου;”, διανθισμένες με πρακτικές συμβουλές για την επιβίωση χωρίς ρεύμα και έναν χάρτη που βοηθά τους ανθρώπους να βρουν κοινότητες εκτός δικτύου στην περιοχή τους.

Ο Nick Rosen είναι ο ιδρυτής της ιστοσελίδας και συγγραφέας δύο βιβλίων για το κίνημα της μη ηλεκτροδότησης. Πρόσφατα αγόρασε επίσης ένα στρέμμα γης στη νότια Αγγλία από το eBay, όπου σκοπεύει να χτίσει ένα ξύλινο υπόστεγο.

Ο κορωνοϊός άλλαξε τη φιλοσοφία ζωής των ανθρώπων

Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ανασφάλεια για την κατάσταση της κοινωνίας, η επιθυμία να κάνουν κάτι διαφορετικό γίνεται ισχυρότερη” Το φετινό ξέσπασμα του κορωνοϊού δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Οι περισσότεροι από αυτούς που στέλνουν μηνύματα στον Nick αυτή τη στιγμή είναι άνθρωποι που έχουν συνειδητοποιήσει ότι μπορούν να εργάζονται από το σπίτι τους, “και ότι το σπίτι μπορεί να είναι οπουδήποτε με σήμα τηλεφώνου”.

Αλλά υπάρχει και μια άλλη ομάδα που έχει ριχτεί στο off-gridding μετά τον κορωνοϊό : οι πρόσφατα άνεργοι. Ειδικά στις ΗΠΑ, λέει ο Nick, “οι σκληρά εργαζόμενοι άνθρωποι μπορεί να βρεθούν σε μια κατάσταση όπου απλά δεν μπορούν να πληρώσουν το ενοίκιο τους. Σε αυτό το σημείο μπορεί να επιλέξετε να αγοράσετε ένα μικρό οικόπεδο κάπου φθηνά και να ξεκινήσετε από την αρχή”.

Αυτή η λιγότερο γοητευτική εκδοχή του off-gridding δεν είναι αυτή που φαίνεται στο Instagram και το Facebook, όπου το hashtag #offgrid φέρνει ένα σμήνος ηδονοβλεπτικών στιγμιότυπων, όπως μωρά ντυμένα με ντιζάιν που βουρτσίζουν άλογα και μυώδεις άνδρες που χτίζουν πήλινα σπίτια.

Όπως το θέτει ο Nick: “οι άνθρωποι θέλουν μια φυλή, όχι ένα κοινόβιο”. Όλα αυτά ακούγονται υπέροχα, αλλά δεν είναι οι off-gridders απλά ένα μάτσο χίπηδες που δοξάζουν την πέτρινη εποχή και αφήνουν την κοινωνία πίσω όταν αυτή χρειάζεται περισσότερο τους βιώσιμους στοχαστές Ο Nick Rosen είναι κατηγορηματικός ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει: “Η υδροηλεκτρική ενέργεια, η αιολική ενέργεια, όλα αυτά είναι εξαιρετικά εξελιγμένες τεχνολογικές καινοτομίες. Δεν υπάρχει τίποτα μη μοντέρνο σε αυτό”.

“Εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε πόλεις, κυβερνήσεις και πηγές ενέργειας, αλλά πολύ λιγότερες”, δήλωσε ο Nick όταν ρωτήθηκε πώς θα ήταν η ιδανική εκδοχή του μέλλοντος. “Θέλουμε απλώς να δείξουμε ότι υπάρχει ένας διαφορετικός τρόπος να το κάνουμε”.

Παρόλα αυτά, η ζωή εκτός δικτύου δεν είναι η ρομαντική περιπέτεια που οι ονειροπόλοι κάτοικοι της πόλης μπορεί να φαντάζονται ότι είναι. Η Λάουρα το έμαθε αυτό με τον δύσκολο τρόπο τις τελευταίες έξι εβδομάδες. “Ο μετασχηματισμός είναι δύσκολος”, λέει. “Αν θέλετε να ξεφύγετε και να κάνετε κάτι ριζικά διαφορετικό, υπάρχει πάντα ένα κόστος. Αν δεν υπήρχε, όλοι θα το έκαναν”. Ο Μάρτιν συμφωνεί με αυτό το συναίσθημα: “Μιλάμε πολύ για το τι μπορούμε να κάνουμε για το κλίμα, αλλά ποτέ δεν μιλάμε για τα πράγματα που πρέπει να εγκαταλείψουμε“, λέει. “Και πρέπει να εγκαταλείψουμε πολλά”.

Το σημερινό κύμα του off-gridding βασίζεται σε μια μακρά ιστορία – από τότε που η εκβιομηχάνιση κατέκλυσε την Ευρώπη, οι άνθρωποι ονειρεύονται εναλλακτικές λύσεις στέγασης. Αλλά υπάρχει η αίσθηση ότι αυτή τη φορά είναι διαφορετικά.

Με πληροφορίες από https://fivemedia.com/,  www.wikipedia.ogr