Επιτακτική ανάγκη θωράκισης των υποδομών απέναντι στην κλιματική αλλαγή

Είναι κοινός τόπος ότι οι υποδομές μιας χώρας υπόκεινται τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, το έχουμε δει και εδώ, προκαλούν σοβαρές ζημιές στα οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα, στα λιμάνια, τα αεροδρόμια κλπ., με τις ανάλογες επιπτώσεις στην οικονομία.

Μάλιστα σε παγκόσμια κλίμακα, υπολογίζεται ότι οι ζημιές από την κλιματική αλλαγή σε οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα ξεπερνούν τα 22 δισ. δολάρια, ποσό που αφορά τις άμεσες ζημιές και όχι τις επιπτώσεις που είχαν στη συνολική οικονομία οι καθυστερήσεις των μεταφορών-εξαγωγών για παράδειγμα.

Το θέμα, αν και ιδιαίτερα επίκαιρο το τελευταίο διάστημα, δεν έχει μπει ουσιαστικά στον δημόσιο διάλογο με αποτέλεσμα να μην έχουν ληφθεί και τα απαραίτητα μέτρα θωράκισης απέναντι στις καταστροφές.

Με αυτά κατά νου, η Ελληνική Εταιρεία Logistics (EEL) και η Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη των Ηνωμένων Εθνών (UNECE) αποφάσισαν να διοργανώσουν τη Δευτέρα 18 και την Τρίτη 19 Νοεμβρίου τη 1η Διεθνή Διάσκεψη με θέμα «Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στα συστήματα μεταφορών».

Ειδική επιτροπή

Η UNECE έχει συστήσει ειδική επιτροπή εμπειρογνώμων που ανέλυσε τις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος στις κύριες υποδομές περιοχών ευθύνης της και έκανε μελλοντικές προβλέψεις που μπορεί να επηρεάσουν τις υποδομές.

«Αυτό που μελετάμε είναι την προσαρμογή που πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής», εξήγησε ο Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος, Επικεφαλής Μεταφορών και Οικονομικών της UNECE στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Ηλεκτρονική αποτύπωση των επιπτώσεων

Η επιτροπή έχει δημιουργήσει ηλεκτρονικούς χάρτες στους οποίους έχει αποτυπώσει τις επιπτώσεις που θα έχει η κλιματική αλλαγή στις χώρες ευθύνης της με βάση τα πιθανά σενάρια ανόδου της θερμοκρασίας τα επόμενα χρόνια, από το πιο ήπιο στο πιο ακραίο.  «Όμως για να μπορέσει να δημιουργηθεί ένα σχέδιο αντιμετώπισης θα πρέπει να γνωρίζουμε τις προδιαγραφές των υποδομών που βρίσκονται στην κάθε περιοχή και αυτό είναι θέμα της κάθε κυβέρνησης», τόνισε ο κ. Αλεξόπουλος, προσθέτοντας ότι υπάρχουν χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία που το έχουν ήδη κάνει αυτό, χώρες που ξεκινούν τώρα να το κάνουν και «χώρες οι οποίες δεν έχουν ιδέα για το τι μιλάμε». Στην τελευταία κατηγορία ανήκει και η Ελλάδα, η οποία δεν έχει καν ξεκινήσει να μελετά το ζήτημα, ενώ στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δεν έχει οριστεί κάποιος υπεύθυνος.

Παλαιές υποδομές

Η απειλή στα δίκτυα μεταφορών δημιουργείται στις αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες σήμερα βρίσκονται στην κορυφή της ανταγωνιστικότητας, εξήγησε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics, Νίκος Ροδόπουλος, επισημαίνοντας όμως ότι “οι υποδομές τους έχουν δημιουργηθεί αμέσως μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, με αποτέλεσμα να θεωρούνται παλαιές και αδύναμες στην αντιμετώπιση ακραίων κλιματικών φαινομένων. Αντί να επιλύουμε το πρόβλημα όταν πλέον το αποτέλεσμα είναι μη αναστρέψιμο, θα ήταν σκόπιμο να αξιολογήσουμε τις μελλοντικές επιπτώσεις και να λάβουμε συνεχείς βελτιωτικές δράσεις».

Δεν συζητάμε το “αν” αλλά το “πόσο”

Αντίστοιχα, ο Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου, Γενικός Διευθυντής του Συμβουλίου του ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, υπογράμμισε ότι πρέπει να καταστεί σαφές πως “δεν συζητάμε το αν, αλλά το πόσο θα επηρεαστεί η λεκάνη της Μεσογείου και η χώρα από την κλιματική αλλαγή. Σχεδιασμοί, υποδομές αλλά και ενημέρωση πολιτών υπολείπονται σήμερα του αναγκαίου επιπέδου, ξεκινώντας από την βασική έλλειψη ύπαρξης περιφερειακών σχεδίων μέχρι την έλλειψη δράσεων ευαισθητοποίησης. Ειδικά oι οδικοί άξονες, οι σιδηρόδρομοι, τα multimodal hubs (τερματικά διατροπικών μεταφορών), τα κέντρα εφοδιαστικής, τα λιμάνια κ.ο.κ. είναι καθοριστικής σημασίας για την ασφαλή, αποδοτική και αξιόπιστη διακίνηση εμπορευμάτων και ανθρώπων».

Οι επιπτώσεις στις μεταφορές

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ, οι αυξήσεις της συχνότητας και της διάρκειας των κυμάτων θερμότητας θέτουν σημαντικές προκλήσεις στις επιχειρήσεις και στις υπηρεσίες σιδηροδρόμων και οδικών μεταφορών, λόγω των φθορών των σιδηροδρομικών γραμμών (κάμψη λόγω θερμότητας) και της εφαρμογής περιορισμών ταχύτητας. Η ξηρασία και η υψηλή θερμοκρασία οδηγούν σταδιακά στην καθίζηση της ασφάλτου, γεγονός που επηρεάζει την απόδοση και την ανθεκτικότητα (PIARC, 2012). Το πρόσθετο ετήσιο κόστος για την αναβάθμιση του ασφαλτικού συνδετικού υλικού για την Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει σεναρίων κυμαίνεται μεταξύ 38,5-135 εκατομμύρια ευρώ για το χρονικό διάστημα 2040 και 2070 και 65-210 εκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2070 και 2100. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι οδικές επιφάνειες συνήθως αντικαθίστανται κάθε 20 χρόνια. Ως εκ τούτου, οι κλιματικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη κατά την αντικατάσταση.

Οι βροχοπτώσεις

Από την άλλη πλευρά, τα υδρομετεωρολογικά φαινόμενα, όπως οι έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες και ξηρασίες, μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά από ένα βαρύ γεγονός βροχόπτωσης. Απαιτείται απόκριση έκτακτης ανάγκης, καθώς και μέτρα στήριξης της δομικής ακεραιότητας, της συντήρησης δρόμων, γεφυρών και συστημάτων αποστράγγισης. Τα μελλοντικά έξοδα για την προστασία γεφυρών από πλημμύρες έχουν εκτιμηθεί σε περισσότερα από 500 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όσον αφορά την άνοδο της στάθμης της θάλασσας από την απόψυξη των πάγων και τις καταιγίδες, οι συνέπειες είναι γνωστές: διάβρωση των παράκτιων οδών, πλημμύρες, ζημιές και τη διάβρωση γεφυρών, αλυσιδωτή ζημιά στα παράκτια περιουσιακά στοιχεία, διακοπή της εκμετάλλευσης των παράκτιων σιδηροδρόμων, καθίζηση καναλιών πλοήγησης, αλλά και αύξηση στα έξοδα συντήρησης.