Τα κορυφαία επιστημονικά επιτεύγματα του 2018

1 Ιανουαρίου 2019 - 09:00

Διαφήμιση

Το 2018 ήταν μια γεμάτη χρονιά σε επιστημονικό έργο που επέτρεψε μια πιο ξεκάθαρη ματιά στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας.

Ανακαλύψεις στο σύμπαν που μας περιβάλλει, ενδιαφέρουσες μελέτες αλλά και δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον του πλανήτη μας, νέα στοιχεία για την εξελικτική πορεία των έμβιων όντων, επιστημονικά και ιατρικά επιτεύγματα, αρχαιολογικές ανακαλύψεις, είναι ορισμένα από τα γεγονότα που έφερε στο φως η επιστημονική έρευνα.

Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η αυστηρή προειδοποίηση των επιστημόνων του κλίματος για την επικινδυνότητα της αύξησης της θερμοκρασίας πέραν των 1,5 ° C όπως και η ανακάλυψη μιας υγρής λίμνης νερού μήκους 20km στον Άρη!

Η ομάδα του Ecozen επέλεξε μερικά από σημαντικότερα γεγονότα που απασχόλησαν Έλληνες και ξένους επιστήμονες μέσα στο χρόνο που πέρασε και σας τα παρουσιάζει.

Η αύξηση της θερμοκρασίας

Τη δραματική προειδοποίηση-έκκληση απεύθυνε με μια βαρυσήμαντη 33σελιδη έκθεση των επιστημόνων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), του ΟΗΕ.

Το φράγμα του 1,5 ° C μπορεί να ξεπερασθεί κάπου το 2030 και μόλις ξεπεραστεί αυτό το όριο, ακόμη και μισός ακόμη βαθμός Κελσίου θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των κινδύνων για ξηρασίες, πλημμύρες, καύσωνες και φτώχεια για πολλά εκατομμύρια ανθρώπους.

Η τελευταία ελπίδα να «πιαστεί» ο ολοένα πιο δύσκολος στόχος για άνοδο έως ενάμιση βαθμό, είναι, σύμφωνα με την έκθεση, «να γίνουν γρήγορες, ευρείες και άνευ προηγουμένου αλλαγές σε όλες τις πλευρές της κοινωνίας». Οι επιστήμονες τονίζουν ότι το «παράθυρο ευκαιρίας» δεν έχει κλείσει ακόμη, αλλά η ανθρωπότητα βρίσκεται κοντά σε αυτό, αν δεν δράσει αποφασιστικά σε τέσσερις τομείς: ενέργεια, χρήση γης, πόλεις και βιομηχανία.

Σχετικά Άρθρα:

***

Η κλιματική αλλαγή απειλεί τα ελληνικά μνημεία

Επιστημονική έρευνα του Πανεπιστημίου του Κιέλου, που φέρει και ελληνική υπογραφή, τον Οκτώβριο, έδειξε ότι οι πλημμύρες και η διάβρωση των ακτών που προκαλεί η κλιματική αλλαγή απειλούν μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO στη Μεσόγειο.

Ο επικεφαλής της έρευνας Νάσος Βαφείδης τόνιζε πως στην Ελλάδα υψηλό βαθμό επικινδυνότητας εμφανίζουν, το Πυθαγόρειο και το Ηραίο της Σάμου, η Δήλος, η παλιά πόλη της Κέρκυρας αλλά και η μεσαιωνική πόλη της Ρόδου. Παρότι η χώρα όμως είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη, ο ίδιος δεν διακρίνει μακροπρόθεσμο σχέδιο αντιμετώπισης των πιθανών κινδύνων.

Σχετικό Άρθρο: Η κλιματική αλλαγή απειλεί τα ελληνικά μεσογειακά μνημεία

***

Πλαστικά απορρίμματα

Η κρίση των πλαστικών απορριμμάτων ήταν ένα από τα μεγάλα θέματα του 2018. Το πρόβλημα είχε τονιστεί με τη σειρά του Blue Planet 2 του BBC, που παρουσίασε ο David Attenborough, που περιείχε συγκλονιστικά αποσπάσματα από τις καταστροφές που έγιναν στους ωκεανούς και στη θαλάσσια ζωή από τον εθισμό μας στην πλαστική ύλη.

Τον Απρίλιο, ο Επιστημονικός Εκδότης, Ντέιβιντ Σούκμαν, επισκέφθηκε την Ινδονησία για να αναφέρει μια καταιγίδα πλαστικών απορριμμάτων που είχε φράξει ποτάμια και κανάλια στο Bandung, στο ινδονησιακό νησί της Java. Η κρίση ήταν τόσο έντονη, που κλήθηκε ο στρατός να βοηθήσει να καθαρίστει ένα τεράστιο πλαστικό βουνό από μπουκάλια, σακούλες και άλλες πλαστικές συσκευασίες.

Τον Μάρτιο, μια έκθεση που ανέθεσε η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου πρότεινε ότι η ποσότητα πλαστικού στον ωκεανό θα μπορούσε να τριπλασιαστεί σε μια δεκαετία, εκτός και αν απορριφθεί.

Σχετικά Άρθρα:

***

Ο «υγρός» Άρης

Γνωρίζουμε ότι υπάρχει νερό στον Άρη με τη μορφή πάγου και υπάρχουν πιθανές ενδείξεις περιστασιακών ροών υγρών. Αλλά τον Ιούλιο, μια ομάδα επιστημόνων ανέφερε την ανακάλυψη μιας λίμνης πλάτους 20 χιλιομέτρων που βρίσκονταν κάτω από το νότιο πολικό κάλυμμα πάγου του πλανήτη.

Ο Curiosity της Nasa εξερευνά τα υπολείμματα ενός αρχαίου στρώματος λίμνης, αλλά αυτό είναι το πρώτο σημάδι ενός στρώματος νερού σήμερα. Το αποτέλεσμα ήταν συναρπαστικό καθώς οι επιστήμονες για χρόνια αναζητούσαν σημάδια νερού στον Άρη.

Σχετικά Άρθρα:

***

Δραστική ουσία κατά της λευχαιμίας

Επιστήμονες στη Βρετανία, με επικεφαλής τους ελληνικής και κυπριακής καταγωγής ερευνητές Γιώργο Βασιλείου, Τόνυ Κουζαρίδη και Κώστα Τζελέπη, ανακάλυψαν ότι μια δραστική ουσία που περιέχεται σε οφθαλμικές σταγόνες, μπορεί να καταστρέψει επίσης τα καρκινικά κύτταρα της λευχαιμίας!

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Wellcome Sanger Institute, καθώς επίσης των πανεπιστημίων του Κέιμπριτζ και του Νότιγχαμ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Communications», βρήκαν ότι η εν λόγω ουσία, που στοχεύει σε ένα σημαντικό γονίδιο του καρκίνου (SRPK1), μπορεί να εξοντώσει τα καρκινικά κύτταρα στους ασθενείς με οξεία μυελογενή λευχαιμία (ΟΜΛ), χωρίς να κάνει ζημιά στα υπόλοιπα μη λευχαιμικά κύτταρα.

Σχετικά Άρθρα:

***

Σημαντικά περιβαλλοντικά γεγονότα του 2018

Η Ιαπωνία ανακοίνωσε την αποχώρησή της από τη Διεθνή Επιτροπή Φαλαινοθηρίας (IWC). Όπως ανακοίνωσε η κυβέρνηση της χώρας, η εμπορική φαλαινοθηρία θα επιτραπεί εκ νέου, αρχής γενομένης από τον Ιούλιο του 2019, παρά το νόμο του 1986 που το απαγορεύει ρητά.
Ο σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας χελώνας ΑΡΧΕΛΩΝ και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου (ΕΘΠΖ) κατέγραψαν κατά την περίοδο ωοτοκίας από τον Μάιο 2018 έως τον Οκτώβριο 2018 σε έξι παραλίες του Κόλπου Λαγανά, 1.464 φωλιές. Ο πληθυσμός της θαλάσσιας χελώνας παρουσιάζει εντυπωσιακή άνοδο στην περιοχή, καθώς το 2018 ο αριθμός των caretta-caretta στην περιοχή έσπασε κάθε ρεκόρ.
Δύο υποείδη καμηλοπαρδάλεων προστέθηκαν για πρώτη φορά στον κατάλογο των «κρίσιμα απειλούμενων» ειδών, σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), η οποία διαχειρίζεται τον επίσημο κατάλογο απειλούμενων ειδών παγκοσμίως. Εάν συνεχιστεί ο σημερινός ρυθμός, οι καμηλοπαρδάλεις θα μπορούσαν να εξαφανιστούν από το φυσικό περιβάλλον στο μεσοπρόθεσμο μέλλον.
Οι προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη δείχνουν ότι ο κίνδυνος ερημοποίησης αυξάνεται, ενώ στη νότια Ευρώπη υπάρχουν ήδη θερμές ημιέρημοι, με το φαινόμενο να επεκτείνεται προς τον βορρά. Δεκατρία κράτη-μέλη της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχουν δηλώσει ότι πλήττονται από ερημοποίηση, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της απερήμωσης. Το 2015 η Ε.Ε. και τα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν να επιδιώξουν την επίτευξη μηδενικής υποβάθμισης της γης στην Ε.Ε. έως το 2030.

Επιστημονικά επιτεύγματα του 2018

Η ανακάλυψη το Νοέμβριο με εναέριο ραντάρ κάτω από πάγους πάχους ενός χιλιομέτρου στη Γροιλανδία ενός τεράστιου κρατήρα πρόσκρουσης αστεροειδούς, διαμέτρου 31 χιλιομέτρων, ενός από τους 25 μεγαλύτερους κρατήρες που έχουν βρεθεί στη Γη, ο οποίος είναι αρκετά πρόσφατος, καθώς χρονολογείται προ 13.000 έως 100.000 ετών.
Η γενετική ανάλυση του οστού μιας γυναίκας (η οποία ζούσε πριν 50.000 χρόνια), που βρέθηκε στη Σιβηρία αποκαλύπτει ότι η μητέρα της ήταν Νεάντερταλ και ο πατέρας της Ντενίσοβαν, αποδεικνύοντας ότι υπήρχαν επιμειξίες ανάμεσα στις δύο ομάδες που προϋπήρξαν του «έμφρονος» ανθρώπου (Homo sapiens).
H εγκαινίαση του νέου επιστημονικού πεδίου της «εγκληματολογικής γενεαλογίας», με τον εντοπισμό από την αστυνομία των ΗΠΑ τον Απρίλιο ενός κατά συρροή δολοφόνου και βιαστή, ο οποίος είχε τελέσει τα εγκλήματά του στην Καλιφόρνια στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, αλλά πιάστηκε μόλις τώρα χάρη στη συσχέτιση παλιού DNA με μια δημόσια online βάση γενεαλογικών δεδομένων.
Η επιφάνεια του νάνου πλανήτη Δήμητρα είναι πλούσια σε οργανική ύλη από άνθρακα, όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία που συνέλεξε το σκάφος Dawn (Αυγή) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA). Η ανάλυση των στοιχείων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Δήμητρα διαθέτει στην επιφάνειά της συγκεντρώσεις άνθρακα αρκετές φορές μεγαλύτερες από αυτήν που υπάρχει στους μετεωρίτες με άνθρακα που έχουν βρεθεί στη Γη.

Ανακαλύψεις του 2018

Τα παλαιότερα γνωστά «αποτυπώματα» που άφησε ένα ζώο ανακαλύφθηκαν στη νότια Κίνα τον Ιούνιο. Η ταυτότητα του πλάσματος που έζησε πριν από 546 εκατομμυρίων ετών είναι ακόμα άγνωστη, αλλά προέρχεται από την εποχή που τα πρώτα ζώα πιστεύεται ότι εξελίχθηκαν.
Οι αρχαιολόγοι ανακοίνωσαν ότι είχαν βρει δεκάδες χιλιάδες σπίτια και άλλα κτίρια των Μάγιας, συμπεριλαμβανομένων των εντυπωσιακών πυραμίδων, κρυμμένες κάτω από πυκνή ζούγκλα. Η ανακάλυψη, που έγινε με τεχνική εναέριας χαρτογράφησης υψηλής τεχνολογίας, υποδηλώνει ότι 10 εκατομμύρια πριν ενδέχεται οι Μάγια να κατοικούσαν στην περιοχή Peten της Γουατεμάλας.
Μια βυζαντινή εκκλησία ανακαλύφθηκε στη χερσόνησο του Ακρωτηρίου στην Κύπρο η οποία χρονολογείται από την εποχή του αυτοκράτορα Ηρακλείου ( 610 έως το 641).
Επανεντοπίστηκε τον Δεκέμβριο στην Αμοργό το χαμένο περίφημο ψήφισμα της Νικουριάς (IG XII 7, 506), ένα σημαντικό στοιχείο για την ιστορία του Αιγαίου τον 3ο αι. π.Χ. Το ψήφισμα παρέχει στοιχεία σχετικά με τoν συσχετισμό δυνάμεων στο Αιγαίο στο α΄μισό του 3ου αι. π.Χ. και συγκεκριμένα την μετάβαση από τον έλεγχο των Μακεδόνων σε εκείνον των Πτολεμαίων. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη η επιγραφή χρονολογείται στο διάστημα 280-278 π.Χ. ή στα πρώτα χρόνια της δεύτερης δεκαετίας του 3ου αι. π.Χ.